Αποτύπωμα χρήσης γης της ΕΕ: Μοντελοποίηση της γης που απαιτείται για την κατανάλωση της ΕΕ

12/11/2024

Η βιώσιμη διαχείριση της γης είναι καίριας σημασίας για την καταπολέμηση της απώλειας βιοποικιλότητας ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Για να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ κατανάλωσης και χρήσης γης στην ΕΕ, το ΚΚΕρ, σε συνεργασία με την Eurostat, ανέπτυξε ένα μοντέλο που παρέχει ετήσιες εκτιμήσεις του εδαφικού αποτυπώματος της ΕΕ (δηλαδή της έκτασης γης που απαιτείται για την παραγωγή των προϊόντων που καταναλώνουμε).

Το μοντέλο εξετάζει τρεις τύπους γης: καλλιεργήσιμες εκτάσεις, χορτολιβαδικές εκτάσεις και δασικές εκτάσεις (που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων ξυλείας). Αντιπροσωπεύει τη γη που χρησιμοποιείται στην εγχώρια αγορά της ΕΕ και τη γη που χρησιμοποιείται εκτός της ΕΕ για την καλλιέργεια εισαγόμενων προϊόντων. Για τη μοντελοποίηση της συνιστώσας του εμπορίου, αναλύθηκαν μεμονωμένα περισσότερα από 500 τρόφιμα και βιολογικά προϊόντα. Το μοντέλο επεξεργάζεται εκ νέου εμπορικά δεδομένα για την ορθή απόδοση εισαγόμενου προϊόντος στη χώρα όπου χρησιμοποιήθηκαν γεωργικές ή δασικές εκτάσεις για την παραγωγή του. Για παράδειγμα, η καλλιεργήσιμη γη που ενσωματώνεται στις εισαγωγές σοκολάτας της ΕΕ από την Ελβετία και καταναλώνεται στην ΕΕ αποδίδεται στις χώρες όπου καλλιεργήθηκε αρχικά το κακάο.

Πόση γη χρειάζεται για να διατηρηθεί η κατανάλωση στην ΕΕ;

Το μοντέλο εκτιμά ότι από το 2014 έως το 2021 η ΕΕ ήταν καθαρός εισαγωγέας καλλιεργήσιμης γης (που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια προϊόντων που καταναλώνονται στην ΕΕ) και καθαρός εξαγωγέας βοσκοτόπων (που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια προϊόντων που καταναλώνονται εκτός της ΕΕ). Όσον αφορά τις δασικές εκτάσεις, το καθαρό εμπόριο παρουσιάζει ετήσιες διακυμάνσεις: οι εισαγωγές και οι εξαγωγές βρίσκονται στο ίδιο εύρος· μερικά χρόνια τα πρώτα είναι μεγαλύτερα, άλλα τα δεύτερα.

Το 2021 η ΕΕ εισήγαγε καλλιεργήσιμη έκταση 50 εκατομμυρίων εκταρίων (ha) — περίπου το μέγεθος της Ισπανίας — και εξήγαγε καλλιεργήσιμη γη 28 εκατομμυρίων εκταρίων (περίπου το ήμισυ των εισαγωγών). Η εγχώρια χρήση καλλιεργήσιμης γης (μετρούμενη ως έκταση συγκομιδής) ήταν 94 εκατομμύρια εκτάρια (πίνακας 1). Οι κύριες χώρες από τις οποίες η ΕΕ εισήγαγε καλλιεργήσιμες εκτάσεις ήταν η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Ουκρανία (πίνακας 2). Τα κύρια αγαθά που παρήχθησαν σε αυτές τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις ήταν φυτικά έλαια (π.χ. φοινικέλαιο και ηλιέλαιο), ελαιούχα φυτά (π.χ. ελαιοκράμβη και σόγια) και υπολείμματα βιομηχανιών τροφίμων, όπως τα κόκκαλα (κυρίως για να χρησιμοποιηθούν ως ζωοτροφές).

Πώς χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματα του μοντέλου;

Οι εκτιμήσεις του αποτυπώματος γης είναι διαθέσιμες στη διαδικτυακή βάση δεδομένων της Eurostat και εμπλουτίζουν το χαρτοφυλάκιο στατιστικών και λογαριασμών της Eurostat για το περιβάλλον. Επιπλέον, βοηθούν στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τους παράγοντες, τις πιέσεις και τις επιπτώσεις των κοινωνιών μας στο περιβάλλον. Η Eurostat χρησιμοποιεί περαιτέρω τις εκτιμήσεις του αποτυπώματος γης για να παρακολουθεί την πρόοδο της ΕΕ προς την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και να εκτιμά τις δευτερογενείς επιπτώσεις της κατανάλωσης της ΕΕ.

Το μοντέλο αυτό θα χρησιμοποιηθεί επίσης σε συνδυασμό με άλλα μοντέλα που αναπτύσσονται επί του παρόντος από το ΚΚΕρ στο πλαίσιο της αποψίλωσης των δασών. Αυτά τα νέα μοντέλα θα αξιολογήσουν τη δυνητική αποψίλωση των δασών που προκαλείται από επιλεγμένα εισαγόμενα αγαθά και θα παρακολουθούν τη δυνητική αποψίλωση που προκαλείται από το σύστημα τροφίμων της ΕΕ.

Επιπλέον, το μοντέλο μπορεί να συμβάλει στον προσδιορισμό στρατηγικών για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της κατανάλωσης της ΕΕ, όπως η αύξηση της κυκλικότητας και της αποδοτικότητας των αλυσίδων εφοδιασμού, η μείωση της σπατάλης τροφίμων και οι διατροφικές αλλαγές.