Η εποχή των πυρκαγιών στην Ευρώπη επεκτείνεται

Η έκθεση του 2024 σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική,η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα, δείχνει ότι η περσινή περίοδος δασικών πυρκαγιών έληξε με συνολική καμένη έκταση 383 317 εκταρίων. Μολονότι το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο από τα 500 000 εκτάρια που κάηκαν το 2023, εξακολουθεί να υπερβαίνει τον μέσο όρο των 17 ετών (354 185 εκτάρια). Οι πιο μετριοπαθείς αριθμοί μπορούν να αποδοθούν εν μέρει στις διαλείπουσες βροχοπτώσεις σε ολόκληρη τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού.

Οι πυρκαγιές γίνονται όλο και πιο έντονες

Τα στοιχεία του 2024 δείχνουν ότι η παραδοσιακή εποχή των πυρκαγιών (από τις αρχές Ιουνίου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου) συνεχίζει να επεκτείνεται, με σοβαρές πυρκαγιές να συμβαίνουν τόσο νωρίτερα όσο και αργότερα. Συνολικά, αναφέρθηκαν 8 343 πυρκαγιές στις χώρες του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ (ΜΠΠΕ). Η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία ήταν μεταξύ των χωρών της ΕΕ που επλήγησαν περισσότερο, με συνολική καμένη έκταση 334 940 εκταρίων. Μεταξύ των τρίτων χωρών που αποτελούν μέρος του ΜΠΠΕ, η Αλβανία, η Βοσνία καιΕρζεγοβίνη, η Βόρεια Μακεδονία, η Τουρκία και η Ουκρανία υπέστησαν τις μεγαλύτερες απώλειες.

Ενώ οι περισσότερες πυρκαγιές ήταν μικρές, μια σειρά σημαντικών δασικών πυρκαγιών ξέσπασαν στην Ιβηρική Χερσόνησο τον Σεπτέμβριο, καίγοντας 100 000 εκτάρια σε μόλις μία εβδομάδα — σχεδόν το ένα τέταρτο της συνολικής καμένης έκτασης της περιόδου. Το 2024 σημειώθηκαν επίσης δασικές πυρκαγιές που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημίες στα Βαλκάνια, τόσο εντός όσο και εκτός του εδάφους της ΕΕ. Η Ουκρανία αντιπροσώπευε το ήμισυ της συνολικής έκτασης που κάηκε στις χώρες του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, με τις περισσότερες δασικές πυρκαγιές να σημειώνονται στις πρώτες γραμμές μάχης.

Μια μεταβαλλόμενη πραγματικότητα

Στοιχεία που συγκέντρωσε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) υποδηλώνει ότι η πραγματικότητα των δασικών πυρκαγιών στην Ευρώπη αλλάζει. Οι εποχές των πυρκαγιών αυξάνονται περισσότερο και οι συχνότεροι και εντονότεροι καύσωνες δημιουργούν ιδανικές συνθήκες για μεγαλύτερες και πιο ανεξέλεγκτες πυρκαγιές.

Η αντιμετώπιση αυτής της αυξανόμενης πρόκλησης θα απαιτήσει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση: μετάβαση από μια αντιδραστική προσέγγιση κατάσβεσης πυρκαγιών σε μια προσέγγιση που περιλαμβάνει προληπτικά μέτρα, όπως η ανάπτυξη ολοκληρωμένης διαχείρισης κινδύνου δασικών πυρκαγιών, η προώθηση λύσεων που βασίζονται στη φύση και η διαχείριση του τοπίου για τη μείωση της ευπάθειας σε δασικές πυρκαγιές. 

2025 που ήδη θέτει αρχεία

Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής για την περίοδο των πυρκαγιών του 2025 φαίνεται να επιβεβαιώνουν αυτή την αυξανόμενη τάση, με το 2025 να είναι το χειρότερο έτος από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία του EFFIS.

Από τον Ιανουάριο του 2025, το EFFIS έχει καταγράψει περισσότερες από 7 200 πυρκαγιές στις 37 χώρες του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ. Επί του παρόντος, πάνω από 1 εκατομμύριο εκτάρια έχουν καεί στην ΕΕ — μια έκταση περίπου ίση με το μέγεθος του Λιβάνου και διπλάσια από την έκταση που κάηκε το 2024.

Πώς στηρίζει το ΚΚΕρ τις προσπάθειες πυρόσβεσης;

Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου των πυρκαγιών, το ΚΚΕρ παρακολουθεί συνεχώς το επίπεδο κινδύνου, το οποίο δημοσιοποιείται μέσω της καθημερινής ενημερωμένης ιστοσελίδας «Wildfire situation in Europe»(Κατάσταση των πυρκαγιών στην Ευρώπη). Τα δεδομένα αυτά είναι χρήσιμα για τις εθνικές υπηρεσίες δασικών πυρκαγιών και τις αρχές πολιτικής προστασίας, καθώς και για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ που αναζητούν εναρμονισμένα δεδομένα, και για ερευνητές και επιστήμονες στους τομείς της κλιματικής αλλαγής ή των αλλαγών στη χρήση γης. Οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και οι φορείς συντονισμού για την αντιμετώπιση καταστροφών επωφελούνται επίσης από τα δεδομένα του EFFIS.

Ιστορικό

Η έκθεση του 2024 περιέχει ετήσια σύνοψη της εποχής των πυρκαγιών με επίσημα στοιχεία που παρασχέθηκαν από 33 χώρες και δορυφορικά δεδομένα του EFFIS για 45 χώρες. Οι εκθέσεις ανά χώρα υποβάλλονται οικειοθελώς στο EFFIS από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο.  Οι εκθέσεις επικεντρώνονται στον αριθμό των πυρκαγιών και των καμένων περιοχών, ενώ ορισμένες εκθέσεις περιλαμβάνουν επίσης πληροφορίες σχετικά με την πρόληψη, την πυρόσβεση, τις προσπάθειες αποκατάστασης και άλλα.  Το τμήμα EFFIS παρέχει τυποποιημένη χαρτογράφηση των καμένων περιοχών και αναλύσεις κινδύνου εποχικών πυρκαγιών, επισημαίνοντας τις τάσεις, τις επιπτώσεις και τα διακρατικά πρότυπα.

Ως συνιστώσα της υπηρεσίας διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης του Copernicus Υπό τη διαχείριση του ΚΚΕρ, το EFFIS διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στον μετριασμό των επιπτώσεων των δασικών πυρκαγιών και στην ενίσχυση της ετοιμότητας της ΕΕ, προσφέροντας αξιόπιστα, έγκαιρα και τυποποιημένα δεδομένα για τις δασικές πυρκαγιές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Από την ίδρυσή της το 2000, η υπηρεσία αξιοποιεί με συνέπεια τις τελευταίες εξελίξεις στην πρόγνωση καιρού και στα δεδομένα γεωσκόπησης για την παροχή κρίσιμων πληροφοριών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις πυρκαγιές.

Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ (ΜΠΠΕ) συγκεντρώνει πόρους από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και τα 10 συμμετέχοντα κράτη του ΜΠΠΕ, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού και του εξοπλισμού πυρόσβεσης. Η ΕΕ διπλασίασε πρόσφατα τον αριθμό των πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων στον αεροπορικό στόλο rescEU, τα οποία ενισχύονται από άλλα 4 αεροσκάφη, 26 επίγειες ομάδες δασοπυρόσβεσης και μία ομάδα αξιολόγησης πυρόσβεσης από την Ευρωπαϊκή Δεξαμενή Πολιτικής Προστασίας,καθώς και από αυθόρμητες προσφορές από τα κράτη μέλη.