Οι στοχευμένες και προσαρμοσμένες επενδύσεις θα μπορούσαν να ενισχύσουν σημαντικά την κινητικότητα και την αποδοτικότητα του εμπορίου σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο.
Σε πρόσφατη μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών αξιολογήθηκε ο δυνητικός αντίκτυπος των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών σε 11 στρατηγικούς διαδρόμους που διασχίζουν την Αφρική, με στόχο την ενίσχυση της αποδοτικότητας των μεταφορών και του εμπορίου, τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και την προστασία της βιοποικιλότητας, την ενίσχυση της ψηφιοποίησης, τη βελτίωση της προσβασιμότητας, την απελευθέρωση παραγωγικών περιοχών και τη στήριξη των αξιακών αλυσίδων.
Η αξιολόγηση αποκαλύπτει ότι οι επενδύσεις στις μεταφορές και την προσβασιμότητα θα αποφέρουν τα σημαντικότερα αποτελέσματα, παράλληλα με δράσεις για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η στοχευμένη στήριξη της παραγωγικότητας, ιδίως στη Δυτική Αφρική, θα μπορούσε επίσης να αποφέρει σημαντικά οφέλη. Η ψηφιοποίηση, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να θέτει περισσότερες προκλήσεις.
Οι προβλεπόμενοι διάδρομοι μεταφορών λειτουργούν σε περισσότερες από 30 αφρικανικές χώρες και ανακοινώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2022 στη σύνοδο κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Αφρικανικής Ένωσης στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο της δέσμης επενδυτικών μέτρων της Global Gateway-της στρατηγικής της ΕΕ για την τόνωση των έξυπνων, καθαρών και ασφαλών συνδέσεων στους τομείς της ψηφιακής τεχνολογίας, της ενέργειας και των μεταφορών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Κατάλογος προβλεπόμενων διαδρόμων
- Αμπιτζάν-Λάγος (Δυτική Αφρική) – Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάνα, Τόγκο, Μπενίν, Νιγηρία·
- Αμπιτζάν-Ουαγκαντούγκου (Δυτική Αφρική) – Ακτή Ελεφαντοστού, Μπουρκίνα Φάσο·
- Praia-Dakar-Abidjan (Δυτική Αφρική) – Πράσινο Ακρωτήριο, Σενεγάλη, Γκάμπια, Γουινέα Μπισάου, Γουινέα, Σιέρα Λεόνε, Λιβερία, Ακτή Ελεφαντοστού·
- Κοτονού-Niamey (Δυτική Αφρική): Μπενίν, Νίγηρας·
- Libreville-Kribi-Douala-N’Djamena (Κεντρική Αφρική) – Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, Γκαμπόν, Ισημερινή Γουινέα, Καμερούν, Τσαντ·
- Douala-Kribi-Bangui-Kisangani-Kampala (Κεντρική Αφρική) – Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Ουγκάντα·
- Dar es Salaam-Nairobi-Addis Ababa-Berbera-Djibouti (Ανατολική Αφρική) – Τανζανία, Κένυα, Αιθιοπία, Σομαλία, Τζιμπουτί·
- Mombasa-Kisangani (Ανατολική Αφρική) – Κένυα, Ουγκάντα, Ρουάντα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό·
- Maputo-Gaborone-Walvis Bay-Lüderitz (Νότια Αφρική) – Μοζαμβίκη, Νότια Αφρική, Εσουατίνι, Μποτσουάνα, Ναμίμπια·
- Durban-Lusaka-Lubumbashi (Νότια Αφρική) – Νότια Αφρική, Μποτσουάνα, Ζιμπάμπουε, Ζάμπια, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό·
- Κάιρο-Χαρτούμ-Τζούμπα-Καμπάλα (Βόρεια και Ανατολική Αφρική) – Αίγυπτος, Σουδάν, Νότιο Σουδάν και Ουγκάντα. Η αξιολόγηση αυτού του διαδρόμου έχει αναβληθεί.
- Lobito-Kolwezi-Lubumbashi-Solwezi-Ndola (Νότια Αφρική) – Αγκόλα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Ζάμπια.
Η βελτίωση των μεταφορών και της προσβασιμότητας φαίνεται να είναι ο πλέον ελπιδοφόρος τομέας για επενδύσεις σε όλους τους διαδρόμους. Η αξιολόγηση προκύπτει από τον συνδυασμό χαρακτηριστικών όπως η ταχεία αύξηση του πληθυσμού, η υψηλή συμφόρηση εντός και μεταξύ των αστικών κέντρων, η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες αποχέτευσης, ύδρευσης, εκπαίδευσης και υγείας, τα λιγοστά δίκτυα μεταφορών, οι μεγάλοι χρόνοι οδήγησης και οι χαμηλοί φυσικοί (π.χ. πλημμύρες) και ανθρωπογενείς (π.χ. συγκρούσεις) κίνδυνοι.
Όλοι οι διάδρομοι παρουσιάζουν ελπιδοφόρες δυνατότητες πιθανών παρεμβάσεων για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Αυτό οφείλεται στον συνδυασμό των πηγών ρύπανσης από CO2, των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με τις μεταφορές, της χαμηλής παρουσίας δασικής κάλυψης και της ταχείας αύξησης του πληθυσμού.
Η ψηφιοποίηση φαίνεται να αποτελεί τον πλέον απαιτητικό στόχο, δεδομένου ότι η προσπάθεια αυτή απαιτεί τον συνδυασμό της προϋπάρχουσας ανάπτυξης υποδομών, της χαμηλής έκθεσης σε φυσικούς και/ή ανθρωπογενείς κινδύνους και της ταχείας αύξησης του πληθυσμού.
Στην ανάλυση επισημάνθηκε ότι η βελτίωση του δικτύου οπτικών ινών θα μπορούσε να είναι πιο επωφελής σε πυκνοκατοικημένες περιοχές (όπως οι παράκτιες ζώνες, τα αστικά κέντρα) και κατά μήκος των υφιστάμενων οδών και σιδηροδρόμων, ενώ το κινητό δίκτυο (αντάνες) θα ήταν πιο αποτελεσματικό σε αραιοκατοικημένες, απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές, καθώς και σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές.
Ο συνδυασμός σταθερών (ίνες) και κινητών (αντένες) δικτύων θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί κατά περίπτωση.
Η σημαντικότερη διακύμανση εντοπίστηκε όσον αφορά την αποδέσμευση παραγωγικών εκτάσεων. Στην περίπτωση αυτή, οι παραγωγικές περιοχές (π.χ. περιοχές εξόρυξης ορυκτών ή καλλιεργήσιμες εκτάσεις) που είναι υποσυνδεδεμένες παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες βελτίωσης. Από την ανάλυση αυτή προκύπτει ένα δυνητικά εξαιρετικά παραγωγικό σύμπλεγμα χωρών της Δυτικής Αφρικής, το οποίο περιλαμβάνει τους τέσσερις περιφερειακούς διαδρόμους.
Ιστορικό
Οι πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπουν νέες εταιρικές σχέσεις καθαρού εμπορίου και επενδύσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην εξασφάλιση κρίσιμων ορυκτών, πρώτων υλών και καθαρής ενέργειας κατά μήκος διαφοροποιημένων και ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού.
Η ενίσχυση της εταιρικής σχέσης με την Αφρική συνεπάγεται επενδύσεις μέσω της Global Gateway σε διαδρόμους μεταφορών, λιμένες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, παραγωγή πράσινου υδρογόνου και αξιακές αλυσίδες πρώτων υλών.
Στο πλαίσιο αυτό, ο προσδιορισμός και η ανάπτυξη βασικών στρατηγικών διαδρόμων στην Αφρική αποτελεί ευκαιρία για την εμβάθυνση της εταιρικής σχέσης Αφρικής-ΕΕ.
Η ανάλυση αυτών των 11 στρατηγικών διαδρόμων έχει ως στόχο να συμβάλει στην ιεράρχηση των επενδύσεων (από τις αντιπροσωπείες της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τις χώρες της ΕΕ και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) που μπορούν να έχουν τον υψηλότερο, αμοιβαία επωφελή αντίκτυπο.
Οι διάδρομοι αναμένεται επίσης να στηρίξουν την εδαφική ανάπτυξη, τόσο την αγροτική όσο και την αστική, μέσω αξιόπιστων δικτύων μεταφορών και εφοδιαστικής, υπηρεσιών και ψηφιακών και ενεργειακών υποδομών.
Σχετικοί σύνδεσμοι
Έκθεση του ΚΚΕρ: Global Gateway Support to Transport Corridors in Africa-Consolidated Report (Στήριξη της Global Gateway στους διαδρόμους μεταφορών στην Αφρική-Ενοποιημένη έκθεση)