Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνει νέο κατάλογο ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ

Τι είναι ο κατάλογος ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ;

Ο κατάλογος ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ (ASL) είναι κατάλογος αερομεταφορέων που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας. Απαγορεύεται στους αερομεταφορείς του ASL να εκτελούν πτήσεις προς, εντός και από την ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της υπερπτήσης). Οι μεταφορείς που δεν δραστηριοποιούνται στην ΕΕ μπορούν επίσης να εγγραφούν στον ASL, προκειμένου να προειδοποιήσουν το κοινό που ταξιδεύει εκτός της ΕΕ σχετικά με ανησυχίες για την ασφάλεια. Εάν οι αρχές ασφάλειας τρίτης χώρας δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις εποπτείας της ασφάλειας, όλοι οι αερομεταφορείς της εν λόγω χώρας μπορούν να εγγραφούν στον ASL.

Το ASL έχει εξελιχθεί σε ένα ισχυρό και διεθνώς αναγνωρισμένο εργαλείο που συμβάλλει στη βελτίωση της ασφάλειας της διεθνούς αεροπορίας. Αυτό ισχύει τόσο για τις πτήσεις προς την ΕΕ όσο και για τις αεροπορικές μεταφορές εκτός της ΕΕ. Η ASL θεωρείται επίσης ισχυρό προληπτικό εργαλείο, διότι, όταν εξετάζεται, οι χώρες τείνουν να βελτιώνουν την εποπτεία της ασφάλειάς τους, ώστε να μην βλέπουν τους αερομεταφορείς τους στον κατάλογο.

 

Ποιοι αερομεταφορείς περιλαμβάνονται επί του παρόντος στον κατάλογο ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ;

Μετά την 46η επικαιροποίηση του Ιουνίου 2025, απαγορεύεται σε 169 αερομεταφορείς να εκτελούν πτήσεις στον ουρανό της ΕΕ:

• 142 αεροπορικές εταιρείες που έχουν πιστοποιηθεί σε 17 κράτη^[1], λόγω έλλειψης εποπτείας της ασφάλειας από τις αεροπορικές αρχές των εν λόγω κρατών·
• 22 αεροπορικές εταιρείες που έχουν πιστοποιηθεί στη Ρωσία, καθώς και 5 μεμονωμένες αεροπορικές εταιρείες από άλλα κράτη, βάσει σοβαρών ελλείψεων στην ασφάλεια πτήσεων που εντοπίστηκαν: Air Zimbabwe (Ζιμπάμπουε), Avior Airlines (Βενεζουέλα), Iran Aseman Airlines (Ιράν), Fly Baghdad (Ιράκ) και Iraqi Airways (Ιράκ).

Δύο επιπλέον αεροπορικές εταιρείες υπόκεινται σε επιχειρησιακούς περιορισμούς και μπορούν να πετούν προς την ΕΕ μόνο με συγκεκριμένους τύπους αεροσκαφών: Iran Air (Ιράν) και Air Koryo (Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας).

 

Ποιος είναι υπεύθυνος για τις επικαιροποιήσεις του καταλόγου ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ;

Κατά την επικαιροποίηση του καταλόγου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικουρείται από την επιτροπή ασφάλειας των αερομεταφορών της ΕΕ (ASC), η οποία απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες ασφάλειας της αεροπορίας από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και της οποίας προεδρεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την υποστήριξη του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας (EASA). Κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η ASC γνωμοδοτεί με ειδική πλειοψηφία. Τα προκύπτοντα προτεινόμενα μέτρα υποβάλλονται στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της ΕΕ πριν από την τελική έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, στη συνέχεια, τη δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα. Μέχρι σήμερα, όλες οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επιβολή ή την άρση περιορισμών έχουν επιτευχθεί με ομόφωνη υποστήριξη από τα μέλη της ASC και από την Επιτροπή Μεταφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

 

Ποια είναι η διαδικασία επικαιροποίησης του καταλόγου ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ;

Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και ο EASA υποχρεούνται να κοινοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορίες που ενδέχεται να είναι σημαντικές για την επικαιροποίηση του ASL. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ASC χρησιμοποιούν διάφορες πηγές πληροφοριών όταν αξιολογούν κατά πόσον τηρούνται ή όχι τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας. Σε αυτές περιλαμβάνονται πηγές όπως ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ), η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών, ο EASA, οι εκθέσεις SAFA και TCO, καθώς και πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ και την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αξιολόγηση αυτή πραγματοποιείται με βάση τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας (και όχι τα πρότυπα ασφάλειας της ΕΕ, τα οποία ενίοτε είναι αυστηρότερα), και ιδίως τα πρότυπα που εξέδωσε ο ΔΟΠΑ.

 

Σε ποιον εφαρμόζεται;

Οι κανόνες για την κατάρτιση του καταλόγου απαγορευμένων αερομεταφορέων ισχύουν για όλους τους αερομεταφορείς, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους —εντός και εκτός ΕΕ. Εφαρμόζονται μόνο στις εμπορικές αεροπορικές μεταφορές, δηλαδή στις αεροπορικές μεταφορές επιβατών και φορτίου έναντι αμοιβής ή μίσθωσης. Οι κανόνες δεν ισχύουν για ιδιωτικές και μη εμπορικές πτήσεις (π.χ. πτήσεις εντοπισμού θέσης για λόγους συντήρησης).

 

Πόσο συχνά επικαιροποιείται ο κατάλογος και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για αυτό; Δεν υπάρχει κίνδυνος να καταστεί γρήγορα παρωχημένο;

Η ASL μπορεί να επικαιροποιείται όποτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το κρίνει αναγκαίο ή κατόπιν αιτήματος κράτους μέλους της ΕΕ. Η ASC συνεδριάζει συνήθως δύο ή τρεις φορές ετησίως, ανάλογα με τις ανάγκες. Για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, εφαρμόζεται ειδική διαδικασία.

 

Πώς μπορεί μια αεροπορική εταιρεία να διαγραφεί από τη λίστα;

Εάν μια αεροπορική εταιρεία θεωρεί ότι θα πρέπει να διαγραφεί από τον κατάλογο επειδή συμμορφώνεται με τα σχετικά πρότυπα ασφάλειας, μπορεί να απευθύνει αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είτε απευθείας είτε μέσω της αρχής πολιτικής αεροπορίας της. Για να αρθεί μια απαγόρευση, πρέπει να παρασχεθούν στην ΕΕ επαρκή αποδεικτικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ικανότητα της αεροπορικής εταιρείας και της εποπτικής αρχής της να εφαρμόζει τα διεθνή πρότυπα ασφάλειας είναι επαρκούς επιπέδου. Στη συνέχεια, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα αξιολογήσουν τα αποδεικτικά στοιχεία που υπέβαλε η αεροπορική εταιρεία και/ή η εποπτική αρχή της για να τεκμηριώσουν το αίτημά της. Εάν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης είναι θετικό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση στην ASC.

Παρά την περίπτωση μεμονωμένων αερομεταφορέων, εάν ο βασικός λόγος για τον οποίο ένας αερομεταφορέας περιλαμβάνεται στο ASL είναι το ανεπαρκές επίπεδο συμμόρφωσης των οικείων αρχών εποπτείας της ασφάλειας πτήσεων με τα πρότυπα του ΔΟΠΑ, θα απαιτεί από το κράτος να αντιμετωπίσει τις σημαντικές περιπτώσεις μη συμμόρφωσης προτού ο εν λόγω αερομεταφορέας διαγραφεί από τον κατάλογο.

Στην πράξη, αυτό συνεπάγεται ότι ο αερομεταφορέας και το κράτος του παρέχουν γραπτές πληροφορίες, συμμετέχουν σε συνεδριάσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη της ΕΕ, ενίοτε υπόκεινται σε επιτόπια επίσκεψη υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και συμμετέχουν σε ακροάσεις ενώπιον της ASC.

 

Πώς προστίθεται μια αεροπορική εταιρεία στη λίστα;

Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή ένα κράτος μέλος της ΕΕ αποκτήσει και επιβεβαιώσει στοιχεία που υποδεικνύουν σοβαρές ελλείψεις ασφάλειας εκ μέρους μιας αεροπορικής εταιρείας ή της εποπτικής αρχής της οπουδήποτε στον κόσμο, ο κατάλογος θα επικαιροποιηθεί ώστε να συμπεριλάβει την εν λόγω αεροπορική εταιρεία ή όλες τις αεροπορικές εταιρείες της εν λόγω χώρας.

 

Η συμπερίληψη μιας αεροπορικής εταιρείας στον κατάλογο ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ σημαίνει πάντα ότι δεν επιτρέπεται πλέον να πετάει στην Ευρώπη;

ΝΑΙ. Εφόσον ο αερομεταφορέας υπόκειται σε πλήρη απαγόρευση, ούτε τα αεροσκάφη του ούτε το προσωπικό του μπορούν να δραστηριοποιούνται στον εναέριο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αεροπορική εταιρεία περιλαμβάνεται στο παράρτημα Α του κανονισμού. Ομοίως, εφόσον ένας αερομεταφορέας υπόκειται σε μερική απαγόρευση, μπορεί να εκτελεί πτήσεις μόνο με τα αεροσκάφη που ορίζονται στον κανονισμό. Η αεροπορική εταιρεία περιλαμβάνεται στο παράρτημα Β του κανονισμού.

Ωστόσο, οι απαγορευμένες αεροπορικές εταιρείες μπορούν να χρησιμοποιούν τα αεροσκάφη και το προσωπικό άλλων αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στον ASL, βάσει συμβάσεων που ονομάζονται «συμφωνίες πλήρους μίσθωσης». Με τον τρόπο αυτό, οι επιβάτες και το φορτίο μπορούν ακόμη να μεταφέρονται βάσει εισιτηρίων που πωλούνται από απαγορευμένη αεροπορική εταιρεία και η πτήση εκτελείται από αεροπορικές εταιρείες που συμμορφώνονται πλήρως με τους κανόνες ασφαλείας. Επιπλέον, τα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για κυβερνητικούς ή κρατικούς σκοπούς (π.χ. μεταφορά αρχηγών κρατών και/ή κυβερνήσεων, ανθρωπιστικές πτήσεις) δεν εμπίπτουν στις απαιτήσεις ασφάλειας του ΔΟΠΑ. Τα αεροσκάφη αυτά θεωρούνται ότι εκτελούν «κρατικές πτήσεις» και μπορούν να πετούν προς την ΕΕ ακόμη και αν απαγορεύονται οι εμπορικές πτήσεις. Ωστόσο, οι πτήσεις αυτές χρειάζονται ειδική άδεια («διπλωματική εξουσιοδότηση») από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ στα οποία το κρατικό αεροσκάφος υπερίπταται, καθώς και από το κράτος προορισμού.

Στην ουσία, οι απαγορευμένες αεροπορικές εταιρείες δεν μπορούν να εισέλθουν στον κυρίαρχο εναέριο χώρο κανενός κράτους μέλους της ΕΕ και να πετάξουν πάνω από την επικράτειά τους ενόσω είναι απαγορευμένες (εν όλω ή εν μέρει).

 

Εμποδίζει ο κατάλογος τα κράτη μέλη της ΕΕ να λαμβάνουν μεμονωμένα μέτρα ασφάλειας σε εθνικό επίπεδο;

ΟΧΙ. Η γενική αρχή είναι ότι οποιοδήποτε μέτρο εξετάζεται σε εθνικό επίπεδο πρέπει επίσης να εξετάζεται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν ένας αερομεταφορέας θεωρείται μη ασφαλής και, ως εκ τούτου, απαγορεύεται σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ, υπάρχει υποχρέωση εξέτασης του εν λόγω μέτρου σε επίπεδο ΕΕ με σκοπό την εφαρμογή του σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, ακόμη και όταν η απαγόρευση δεν επεκτείνεται στην ΕΕ, υπάρχει περιθώριο τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να ενεργούν σε εθνικό επίπεδο σε ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις, ιδίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή για την αντιμετώπιση ζητήματος ασφάλειας που τα επηρεάζει ειδικά.

 

Ποια είναι τα «δικαιώματα άμυνας» των αεροπορικών εταιρειών;

Οι αεροπορικές εταιρείες που έχουν απαγορευθεί ή διερευνώνται ενόψει πιθανής απαγόρευσης έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους, να υποβάλουν τυχόν έγγραφα που κρίνουν κατάλληλα για την υπεράσπισή τους και να προβούν σε προφορικές και γραπτές παρουσιάσεις στην ASC και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να υποβάλουν γραπτές παρατηρήσεις, να προσθέσουν νέα στοιχεία στον φάκελό τους και να ζητήσουν ακρόαση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή να παραστούν σε ακρόαση ενώπιον της ASC, η οποία στη συνέχεια διατυπώνει τη γνώμη της με βάση τις εν λόγω διαδικασίες και το υλικό που υποβλήθηκε πριν ή κατά τη διάρκεια της ακρόασης.

 

Είναι τιμωρητική η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;

Μοναδικός στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να βελτιώσει την ασφάλεια της αεροπορίας, η οποία είναι προς το συμφέρον όλων, και σε καμία περίπτωση να μην επηρεάσει την οικονομική ή κοινωνική ανάπτυξη μιας χώρας. Οι πληγείσες χώρες μπορούν να θεσπίσουν μέτρα τεχνικής βοήθειας για να βοηθήσουν τις αεροπορικές εταιρείες να επιτύχουν ικανοποιητικό επίπεδο ασφάλειας της αεροπορίας. Ενώ στο παρελθόν η εστίαση ήταν να τεθούν οι χώρες και οι μεταφορείς στο ASL, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται τώρα και με τα επηρεαζόμενα κράτη για να τα βοηθήσει να βελτιώσουν την κατάσταση της ασφάλειάς τους, ώστε να μπορούν να απελευθερωθούν από το ASL μόλις επιτευχθούν τα απαραίτητα επίπεδα ασφάλειας.

 

Πώς ενημερώνεται το κοινό σχετικά με τον κατάλογο ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ;

Η τελευταία έκδοση του καταλόγου είναι διαθέσιμη στο κοινό ηλεκτρονικά στη διεύθυνση https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/eu-air-safety-list_en. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται επίσης στενά με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς ενώσεις ταξιδιωτικών πρακτόρων κάθε φορά που γίνονται αλλαγές στον κατάλογο, ώστε να είναι στην καλύτερη δυνατή θέση να βοηθούν τους πελάτες τους —τους επιβάτες— στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων κατά τη λήψη ταξιδιωτικών διακανονισμών. Επιπλέον, ο κανονισμός ASL υποχρεώνει επίσης τις εθνικές αρχές πολιτικής αεροπορίας, τον EASA και τους αερολιμένες στην επικράτεια των κρατών μελών της ΕΕ να εφιστούν την προσοχή των επιβατών στον ASL, τόσο μέσω των ιστοτόπων τους όσο και, κατά περίπτωση, στις εγκαταστάσεις τους.

 

Με ποιον τρόπο ο κατάλογος ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ παρέχει δικαιώματα στους Ευρωπαίους ταξιδιώτες;

Ο κανονισμός ASL θεσπίζει το δικαίωμα κάθε επιβάτη να γνωρίζει την ταυτότητα κάθε αεροπορικής εταιρείας με την οποία ταξιδεύει καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του. Για τον σκοπό αυτό, ο συμβαλλόμενος αερομεταφορέας υποχρεούται να ενημερώνει τους επιβάτες για την ταυτότητα του πραγματικού αερομεταφορέα ή των πραγματικών αερομεταφορέων κατά την πραγματοποίηση της κράτησης, ωστόσο η κράτηση πραγματοποιείται. Ο επιβάτης πρέπει επίσης να τηρείται ενήμερος για κάθε αλλαγή του πραγματικού αερομεταφορέα, είτε κατά τον έλεγχο εισιτηρίων είτε, το αργότερο, κατά την επιβίβαση. Ο κανονισμός παρέχει επίσης στους επιβάτες το δικαίωμα επιστροφής χρημάτων ή μεταφοράς με άλλη πτήση, εάν ο αερομεταφορέας με τον οποίο έχει γίνει κράτηση προστεθεί στη συνέχεια στην ASL, με αποτέλεσμα τη ματαίωση της συγκεκριμένης πτήσης.

 

Με ποιον τρόπο βοηθά η δημοσίευση του καταλόγου ασφάλειας πτήσεων της ΕΕ τους ευρωπαίους πολίτες που ταξιδεύουν εκτός του εδάφους της ΕΕ;

Η ASL δεν απαγορεύει μόνο στις μη ασφαλείς αεροπορικές εταιρείες να εκτελούν πτήσεις προς, από και εντός της ΕΕ. Η δημοσίευση του καταλόγου παρέχει επίσης χρήσιμες πληροφορίες σε άτομα που επιθυμούν να ταξιδέψουν εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να αποφύγουν να πετάξουν με αυτές τις αεροπορικές εταιρείες εάν το επιθυμούν. Ο κατάλογος διασφαλίζει επίσης τα δικαιώματα των καταναλωτών που αγόρασαν ταξίδι από ταξιδιωτικό πράκτορα, συμπεριλαμβανομένης πτήσης που εκτελείται από αεροπορική εταιρεία στο ASL.

 

Πώς επηρεάζει η απαγόρευση τους επιβάτες που έχουν ήδη κάνει κράτηση πτήσεων με επηρεαζόμενους αερομεταφορείς;

Η Επιτροπή συνιστά στους επιβάτες να επικοινωνούν με την αεροπορική εταιρεία ή τον ταξιδιωτικό πράκτορά τους για δυνατότητα αλλαγής κράτησης ή επιστροφής χρημάτων. Η ασφάλεια των επιβατών της ΕΕ αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα.

 

Ποιο είναι το πρόβλημα ασφαλείας με τα ρωσικά αεροσκάφη;

Όσον αφορά τη συμπερίληψη ρωσικών αεροσκαφών, στον απόηχο του επιθετικού πολέμου της κατά της Ουκρανίας, περισσότερα από 500 αεροσκάφη δυτικής κατασκευής και ιδιοκτησίας υπό χρηματοδοτική μίσθωση σε ρωσικές εταιρείες δεν επιστράφηκαν στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους, αλλά κατασχέθηκαν εκ των πραγμάτων και καταχωρίστηκαν εκ νέου παράνομα στο ρωσικό μητρώο αεροσκαφών. Η αξιοπλοΐα των αεροσκαφών αυτών ήταν εγγυημένη, μέσω πιστοποιητικού αξιοπλοΐας, από τις Βερμούδες και την Ιρλανδία ως κράτη νηολόγησης. Το αεροσκάφος δεν διαθέτει πλέον έγκυρο πιστοποιητικό αξιοπλοΐας και οι ρωσικές αρχές δεν είναι σε θέση να εγγυηθούν την αξιοπλοΐα του. Η εκμετάλλευση αυτών των αεροσκαφών δεν είναι ασφαλής και, ως εκ τούτου, κάθε ρωσική αεροπορική εταιρεία που εκμεταλλεύεται ένα ή περισσότερα από αυτά τα αεροσκάφη περιλαμβάνεται στο ASL.

 

Για περισσότερες πληροφορίες