REPowerEU 3 έτη μετά: Απολογισμός προόδου για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων
Τρία χρόνια μετά τη δρομολόγηση του σχεδίου REPowerEU, η Επιτροπή προβαίνει σε απολογισμό της προόδου προς την κατεύθυνση καθαρότερης, πιο αυτόνομης και οικονομικά προσιτής ενέργειας.
Το σχέδιο καθόρισε μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων, επιταχύνοντας παράλληλα τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας με μεγαλύτερη έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Ως αποτέλεσμα των μέτρων της ΕΕ, από τον Μάιο του 2022
- Οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μειώθηκαν από 150 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) το 2021 σε 52 bcm το 2024 —με το μερίδιο των εισαγωγών ρωσικού αερίου να μειώνεται από 45 % σε 19 %.
- Οι εισαγωγές αργού πετρελαίου από τη Ρωσία μειώθηκαν από 27% σε μόλις 3% και οι εισαγωγές άνθρακα μειώθηκαν στο μηδέν.
- Οι χώρες της ΕΕ που λειτουργούν ρωσικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες (VVER) στρέφονται όλο και περισσότερο σε μη ρωσικές εναλλακτικές λύσεις.
Παράλληλα, η ΕΕ εξακολουθεί να αναπτύσσει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ προέρχεται πλέον από ανανεώσιμες πηγές (47%). Ο κλάδος εκτιμά ότι η εγκατεστημένη αιολική και ηλιακή δυναμικότητα αυξήθηκε σωρευτικά κατά 58 % μεταξύ 2021 και 2024, εξοικονομώντας περίπου 38 bcm φυσικού αερίου σε διάστημα 3 ετών. Για το 2025, θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω κατά 16 %, αντικαθιστώντας περίπου 16 επιπλέον bcm φυσικού αερίου. Οι απλουστευμένες διαδικασίες αδειοδότησης και η αύξηση των επενδύσεων θα συμβάλουν στη διατήρηση της πορείας προς την επίτευξη του στόχου του 42,5-45% της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο ενεργειακό μείγμα των χωρών της ΕΕ έως το 2030.
Η ΕΕ αναθεώρησε επίσης τους κανόνες της για την ενεργειακή απόδοση. Οι χώρες της ΕΕ συμφώνησαν να μειώσουν περαιτέρω την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά 11,7 % έως το 2030 και να δημιουργήσουν κίνητρα για ενεργειακά αποδοτικότερα κτίρια, υποστηριζόμενα από χρηματοδότηση της ΕΕ. Τα κράτη μέλη εφαρμόζουν επίσης τη νομοθεσία και τις πρωτοβουλίες της ΕΕ για τη βελτίωση του οικολογικού σχεδιασμού και της ενεργειακής επισήμανσης των οικιακών προϊόντων, γεγονός που εξοικονομεί ενέργεια και μειώνει τους λογαριασμούς των νοικοκυριών. Μεταξύ Αυγούστου 2022 και Ιανουαρίου 2025, η ΕΕ μείωσε επιτυχώς τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 17 %, ποσοστό που ισοδυναμεί με 70 bcm φυσικού αερίου ετησίως.
Ωστόσο, η ΕΕ εξακολουθεί να εισάγει ρωσικές πηγές ενέργειας, με έσοδα που τροφοδοτούν τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ως απάντηση, η Επιτροπή δημοσίευσε χάρτη πορείας REPowerEU στις 6 Μαΐου 2025, ανακοινώνοντας μέτρα για τη σταδιακή και συντονισμένη διακοπή των υπόλοιπων εισαγωγών φυσικού αερίου, πετρελαίου και πυρηνικής ενέργειας από τη Ρωσία.
Τον χάρτη πορείας θα ακολουθήσουν νομοθετικές προτάσεις από την Επιτροπή τον Ιούνιο του 2025. Οι προτάσεις αποσκοπούν στην απαγόρευση ή τον περιορισμό των συμβάσεων με τους ρώσους προμηθευτές φυσικού αερίου. Προβλέπει επίσης εμπορικά μέτρα για τις ρωσικές εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου και νέες δράσεις για την αντιμετώπιση του σκιώδους στόλου μεταφοράς πετρελαίου Russia'. Θα θεσπιστούν επίσης νέοι κανόνες για τη διαφάνεια, την παρακολούθηση και την ιχνηλασιμότητα του ρωσικού φυσικού αερίου, καθώς και εθνικά σχέδια που θα καταρτιστούν από τις χώρες της ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου, του πετρελαίου και της πυρηνικής ενέργειας.