Σε εφαρμογή σχεδόν οι μισές από τις συστάσεις της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα

16/07/2025

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έχει ως στόχο να θέσει τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε πορεία ανάκαμψης έως το 2030, προς όφελος των ανθρώπων, του κλίματος και του πλανήτη. Η βιοποικιλότητα και οι υπηρεσίες που παρέχει υποστηρίζουν την ανθρώπινη ζωή και ευημερία ρυθμίζοντας την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε και του νερού που πίνουμε, καθώς και παρέχοντας στους ανθρώπους τροφή, ενέργεια και φάρμακα.

Μολονότι έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή πολιτικής με σκοπό τη μείωση των επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα, τα μέτρα αυτά δεν επαρκούν ακόμη για την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και την αντιστροφή της μείωσης της βιοποικιλότητας.

Αυτό είναι ένα από τα βασικά πορίσματα της πρόσφατα δημοσιευθείσας έκθεσης αξιολόγησης, η οποία εκπονήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Περιγράφει την τρέχουσα κατάσταση, τα σχέδια για την ανάπτυξη πλαισίου παρακολούθησης της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, την πρόοδο στην εφαρμογή της στρατηγικής και την πιθανότητα επίτευξης των στόχων της έως το 2030.

Η έκθεση αναλύει 29 διαφορετικούς επιμέρους στόχους της στρατηγικής όσον αφορά την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής και την πιθανότητα επίτευξής τους έως το 2030. Επισημαίνει επίσης τη δυσκολία παρακολούθησης της προόδου, καθώς 14 επιμέρους στόχοι για την τρέχουσα πρόοδο και 16 επιμέρους στόχοι για την πιθανότητα επίτευξης των στόχων της στρατηγικής έως το 2030 δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί έως το 2030 λόγω έλλειψης δεδομένων.

Πώς έχει προχωρήσει η ΕΕ μέχρι στιγμής;

Με βάση την κατάσταση που αναφέρεται στον ιχνηλάτη δράσεων της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, η έκθεση διαπιστώνει ότι έχουν ολοκληρωθεί οι μισές από τις δράσεις που ζητήθηκαν στο πλαίσιο των τεσσάρων πυλώνων της στρατηγικής —προστασία περιοχών, αποκατάσταση οικοσυστημάτων, διευκόλυνση μετασχηματιστικών αλλαγών και εξωτερική δράση. Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες δράσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ λίγες δράσεις έχουν καθυστερήσει, αλλά είναι πιθανό να υλοποιηθούν έως το 2030. Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν τη θέσπιση νομοθεσίας, όπως ο κανονισμός για την αποκατάσταση της φύσης, καθώς και την κάλυψη του κενού εφαρμογής των υφιστάμενων πολιτικών και την κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών για τις αξιολογήσεις.

Συνολικά, η ΕΕ οδεύει προς τη σωστή κατεύθυνση για τους περισσότερους από τους 15 επιμέρους στόχους που αξιολογήθηκαν, όπως καταδεικνύεται επίσης στον πίνακα εργαλείων της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Η τρέχουσα κατάσταση δεν μπόρεσε να αξιολογηθεί για τους υπόλοιπους 14 επιμέρους στόχους λόγω έλλειψης δεδομένων. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά 10 επιμέρους στόχους που αφορούν μέτρα για τον μετριασμό των ανθρώπινων πιέσεων στη βιοποικιλότητα. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο καθορισμός προστατευόμενων περιοχών στη θάλασσα και στην ξηρά, η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η μετάβαση στη βιολογική γεωργία, η αύξηση της δενδροφύτευσης και η βελτίωση της βιωσιμότητας της αλιείας.

Από την άλλη πλευρά, η κατάσταση παραμένει στάσιμη για τρεις επιμέρους στόχους, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης αγροοικολογικών πρακτικών. Επιπλέον, υπάρχουν αρνητικές τάσεις για δύο επιμέρους στόχους όσον αφορά την κατάσταση της βιοποικιλότητας, καθώς τόσο οι πληθυσμοί κοινών πτηνών όσο και οι πληθυσμοί επικονιαστών εξακολουθούν να μειώνονται.

Είναι η ΕΕ σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της για το 2030;

Όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές, η ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος εκτός πορείας για την επίτευξη οποιουδήποτε από τους 13 επιμέρους στόχους έως το 2030 που θα μπορούσαν να αξιολογηθούν. Εν τω μεταξύ, η έλλειψη σχετικών δεδομένων εμποδίζει τη δυνατότητα αξιολόγησης του κατά πόσον η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο ή όχι για την επίτευξη των υπόλοιπων 16 επιμέρους στόχων.

Από τους 13 επιμέρους στόχους για τους οποίους αξιολογήθηκαν οι προοπτικές, η ΕΕ ενδέχεται να είναι ακόμη σε θέση να επιτύχει εννέα από αυτούς έως το 2030, εάν επιταχυνθεί ο ρυθμός των αλλαγών. Για παράδειγμα, σε σύγκριση με τον ρυθμό προόδου που έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής, ο ρυθμός του χαρακτηρισμού νέων προστατευόμενων περιοχών και της μετάβασης στη βιολογική γεωργία θα πρέπει να τριπλασιαστεί για να παραμείνει στην πορεία για το 2030.

Εν τω μεταξύ, τέσσερις από τους επιμέρους στόχους που αξιολογήθηκαν είναι απίθανο να επιτευχθούν. Σε αυτές περιλαμβάνονται προσπάθειες για την ανάσχεση της υποβάθμισης της διατήρησης των ειδών, την αντιστροφή της απώλειας επικονιαστών, τη μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών του εδάφους κατά 50 % και τη μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά 20 %.

Η επίτευξη των στόχων της στρατηγικής θα απαιτήσει ισχυρότερη επιβολή των υφιστάμενων περιβαλλοντικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής του κανονισμού της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης.

Ιστορικό και μελλοντικές εργασίες

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2020 ως κεντρικός πυλώνας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η στρατηγική έχει ως στόχο να θέσει τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής #39 σε πορεία ανάκαμψης έως το 2030, με στόχους και δράσεις για την προστασία της φύσης, την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, τη διευκόλυνση μετασχηματιστικών αλλαγών και την ενίσχυση των εξωτερικών δράσεων της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα.

Η έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο των εργασιών του Κέντρου Γνώσεων για τη Βιοποικιλότητα, το οποίο δημιουργήθηκε από την Επιτροπή σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, παράλληλα με τη στρατηγική για την επίτευξη των στόχων του. Η έκθεση αποτελεί επίσης μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη στήριξη της παρακολούθησης των περιβαλλοντικών πολιτικών που καθορίζονται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένου του σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση, της στρατηγικής της ΕΕ για το έδαφος και της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο».

Στο μέλλον, το κέντρο γνώσεων θα επικεντρωθεί στην κάλυψη των εναπομενόντων κενών παρακολούθησης και στην παροχή ενός πλήρους πίνακα εργαλείων της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2030. Θα αποσκοπεί επίσης στην περαιτέρω ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των πλαισίων παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στην ευθυγράμμισή τους με την ενωσιακή και την εθνική δράση για την παρακολούθηση της εφαρμογής του παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ.. Οι προσπάθειες αυτές για την ενίσχυση και την ενσωμάτωση της παρακολούθησης θα είναι απαραίτητες προκειμένου οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να καλύψουν τα κενά και να θέσουν την ΕΕ σε πορεία προς ένα υγιέστερο και πιο βιώσιμο περιβάλλον μετά το 2030.