Γαλλία: Πιλοτική μελέτη για τη διερεύνηση πιθανής έκθεσης σε φυτοφάρμακα
Αυτό το καινοτόμο εργαλείο έχει ως στόχο να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούμε και διαχειριζόμαστε τους κινδύνους των φυτοφαρμάκων, υποστηρίζοντας τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες γεωργικές μεθόδους.
Η διαδικασία της ΕΕ για την εκτίμηση του κινδύνου από φυτοφάρμακα αξιολογεί τους δυνητικούς κινδύνους έκθεσης των κατοίκων. Η αξιολόγηση απορρίπτει τα φυτοφάρμακα που προκαλούν απαράδεκτα υψηλά επίπεδα έκθεσης ή προτείνει τρόπους μείωσης του επιπέδου επαφής σε αποδεκτά επίπεδα. Ωστόσο, οι εθνικές αρχές μπορούν να προωθήσουν τη βιώσιμη γεωργία μειώνοντας περαιτέρω την έκθεση, εστιάζοντας σε περιοχές με υψηλότερα επίπεδα έκθεσης.
Η μελέτη του ΚΚΕρ συμπληρώνει την εκτίμηση κινδύνου από φυτοφάρμακα αναλύοντας τη χωρική κατανομή των δυνητικών κινδύνων που ενέχει η μη διατροφική έκθεση, ιδίως λόγω της διαβίωσης κοντά σε γεωργικές εκτάσεις όπου εφαρμόζονται φυτοφάρμακα στις καλλιέργειες.
Ο πρωτότυπος δείκτης συνδυάζει, για πρώτη φορά, λεπτομερή στοιχεία για τις πωλήσεις φυτοφαρμάκων, την κατανομή των καλλιεργειών και χάρτες κατανομής του πληθυσμού για τον εντοπισμό περιφερειακών κομβικών σημείων όπου τα πιθανά επίπεδα έκθεσης είναι υψηλότερα λόγω της διαβίωσης κοντά σε γεωργική δραστηριότητα. Ο δείκτης λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως ο τύπος και η ποσότητα των χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων, καθώς και η εγγύτητα με γεωργικές εκτάσεις. Η ενσωμάτωση αυτών των διαφορετικών συνόλων δεδομένων προσφέρει χωρικά επιλυμένες ενδείξεις έκθεσης σε φυτοφάρμακα που δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν με τη χρήση των υφιστάμενων δεικτών.
Πιλοτική μελέτη για τη διερεύνηση πιθανής έκθεσης σε φυτοφάρμακα στη Γαλλία
Το ΚΚΕρ εκπόνησε πιλοτική μελέτη χρησιμοποιώντας δημόσια διαθέσιμα δεδομένα από τη Γαλλία. Αυτά τα δεδομένα είναι μοναδικά στο ότι παρέχουν μια αξιόπιστη καταγραφή των πωλήσεων φυτοφαρμάκων και των διανομών καλλιεργειών σε επίπεδο ταχυδρομικού κώδικα. Οι περισσότερες άλλες πηγές δεδομένων αφορούν συγκεντρώσεις σε πολύ μεγαλύτερες γεωγραφικές περιοχές.
Επιστήμονες του ΚΚΕρ εξέτασαν 388 φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα στη Γαλλία. Στόχος ήταν να καταδειχθεί το δυνητικό συνολικό φορτίο φυτοφαρμάκων —η ποσότητα της χημικής ουσίας που χρησιμοποιείται, πολλαπλασιαζόμενη επί το πόσο τοξική είναι— σε επίπεδο «αγροτεμαχίου», καλύπτοντας 9,5 εκατομμύρια αγροτεμάχια.
Δείκτης κινδύνου φυτοφαρμάκων: ενσωμάτωση του συνδυασμένου κινδύνου από φυτοφάρμακα στον χάρτη κατανομής του γαλλικού πληθυσμού σε επίπεδο ταχυδρομικού κώδικα που αντιπροσωπεύεται από χρωματική κλίμακα, με το μπλε να είναι ο χαμηλότερος κίνδυνος και το κόκκινο να είναι ο υψηλότερος κίνδυνος. © ΕΕ, 2025
Η έκθεση σε φυτοφάρμακα υπολογίστηκε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την εκτίμηση της έκθεσης των κατοίκων και χρησιμοποιείται επίσημα στη διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου από φυτοφάρμακα. Ωστόσο, λόγω έλλειψης δεδομένων σχετικά με το πότε χρησιμοποιήθηκαν τα φυτοφάρμακα, η μελέτη υπέθεσε ότι όλα τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται ετησίως εφαρμόζονται την ίδια στιγμή. Επιπλέον, δεν ελήφθησαν υπόψη τα μέτρα που λαμβάνουν συνήθως οι γεωργοί για τη μείωση της έκθεσης από τους ψεκασμούς.
Παρόλο που η προσέγγιση αυτή προσεγγίζει την έκθεση μόνο στο χειρότερο σενάριο, παρέχει ένα χρήσιμο μέσο για τη σύγκριση τοπικών περιοχών με δυνητικά χαμηλότερα και υψηλότερα επίπεδα ετήσιας έκθεσης. Η περαιτέρω έρευνα θα πρέπει να επικεντρωθεί στην εφαρμογή δεδομένων σχετικά με την πραγματική χρήση σε χρόνο και χώρο και στην εφαρμογή μέτρων μετριασμού του κινδύνου μόλις αυτά καταστούν διαθέσιμα.
Συγκεκριμένες καλλιέργειες οδηγούν σε υψηλότερη έκθεση σε φυτοφάρμακα
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας έδειξαν επίσης ότι η επεξεργασία με φυτοφάρμακα ορισμένων καλλιεργειών, όπως τα αμπέλια, το εαρινό κριθάρι, οι πατάτες και τα ζαχαρότευτλα, είναι πιο πιθανό να συμβάλουν στην ανθρώπινη επαφή με φυτοφάρμακα. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν άτομα που εισέρχονται φυσικά σε επεξεργασμένα χωράφια και τη χρήση φυτοφαρμάκων που παράγουν πιο εύκολα ατμούς όταν τα φυτοφάρμακα εξατμίζονται στον αέρα, καθιστώντας ευκολότερη την εισπνοή τους.
Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι η έκθεση μέσω του δέρματος και ως αποτέλεσμα της μετατόπισης του ψεκασμού κατά τη διάρκεια της εφαρμογής είχε μικρότερη συμβολή.
Εάν αναπτυχθεί περαιτέρω, αυτός ο νέος δείκτης θα μπορούσε να στηρίξει τις προσπάθειες της ΕΕ για την προώθηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών, παρέχοντας μια πιο διαφοροποιημένη κατανόηση της πιθανής έκθεσης σε φυτοφάρμακα.