Απαιτείται ταχύτερη πρόοδος για να παραμείνουμε εντός των ορίων του πλανήτη
Η δεύτερη έκθεση προόδου σχετικά με τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους του 8ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον (8EAP) που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος δείχνει ότι η ΕΕ βρίσκεται εν μέρει σε τροχιά επίτευξης των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων της για το 2030, αποδεικνύοντας ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα.
Η αξιολόγηση δείχνει θετική πρόοδο σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα και της προώθησης των πράσινων οικονομικών. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να αντιστραφεί η πτωτική τάση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, να επιτευχθεί συστημική αλλαγή μεταξύ των συστημάτων (π.χ. τρόφιμα, ενέργεια και κινητικότητα) και να διασφαλιστεί η ευημερία για όλους εντός των ορίων του πλανήτη.
Η παρούσα έκθεση υπογραμμίζει τον επείγοντα χαρακτήρα της εφαρμογής της συμφωνηθείσας νομοθεσίας και της οριστικοποίησης των εκκρεμών νομοθετικών πράξεων που προτείνει η Επιτροπή. Αναγνωρίζει επίσης τη σημασία του καθορισμού νέων πρωτοβουλιών, όπως η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτων και η επίτευξη συστημικών αλλαγών στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας, της γεωργίας και της κινητικότητας. Πρέπει να εντατικοποιηθούν τα συνοδευτικά μέτρα ώστε να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική και ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας στην πράξη.
Αναμένεται πρόοδος όσον αφορά τη μετατόπιση της φορολογίας από την εργασία σε δραστηριότητες που χρησιμοποιούν περισσότερους πόρους και προκαλούν περισσότερη ρύπανση. Επιπλέον, απαιτείται μεγαλύτερη πρόοδος σε ολόκληρη την ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση των επιζήμιων για το περιβάλλον επιδοτήσεων, σύμφωνα με τη δέσμευση του Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα.
Για να διασφαλίσουμε ότι ζούμε εντός των ορίων του πλανήτη, απαιτείται επίσης μεγαλύτερη πρόοδος στα πρότυπα βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης, ώστε να μειωθεί η υπερβολική χρήση υλικών και ενέργειας. Η υπερβολική χρήση των πόρων οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης του αέρα, των υδάτων και του εδάφους και οδηγεί σε σημαντική πίεση στα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Η αντιμετώπιση της παραγωγής και της κατανάλωσης θα βοηθήσει επίσης την οικονομία της ΕΕ να καταστεί πιο αποδοτική και βιώσιμη, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και τη στρατηγική αυτονομία.
Οι τάσεις και οι εκτιμήσεις δεν έχουν αλλάξει από την πρώτη έκθεση. Η μόνη εξαίρεση είναι η κατανάλωση ενέργειας, για την οποία η αξιολόγηση βελτιώθηκε ελαφρώς. Παρά την πρόσφατη πρόοδο όσον αφορά τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, απαιτούνται σημαντικές προσπάθειες για την επίτευξη των νέων στόχων ενεργειακής απόδοσης για το 2030.
Η έκθεση προόδου βασίζεται στο 8ο πλαίσιο παρακολούθησης του ΠΔΠ, το οποίο υπέβαλε η Επιτροπή το 2022. Παρακολουθεί και αξιολογεί την πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων στην ΕΕ και τα 27 κράτη μέλη της. Με βάση τα στοιχεία και την εμπειρογνωσία, η έκθεση αξιολογεί την πρόοδο της ΕΕ προς την κατεύθυνση της κλιματικής ουδετερότητας, μιας αποδοτικής ως προς τη χρήση των πόρων οικονομίας, της αντιστροφής της απώλειας βιοποικιλότητας και της μείωσης της ρύπανσης.
Η επίτροπος Περιβάλλοντος, Ανθεκτικότητας των Υδάτων και Ανταγωνιστικής Κυκλικής Οικονομίας, κ. Jessika Roswall, δήλωσε:
«Η έκθεση προόδου του ΕΟΠ για το 2024 αποτελεί έντονη υπενθύμιση της επείγουσας ανάγκης να επιταχυνθούν οι επιτόπιες δράσεις πολιτικής. Για να επιτύχουμε τους στόχους μας, χρειαζόμαστε μια αλλαγή νοοτροπίας και μια αλλαγή μετασχηματιστικού βήματος. Πρέπει να συνεργαστούμε με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να επικεντρωθούμε, πρώτα απ’ όλα, στην εφαρμογή και την επιβολή της συμφωνηθείσας νομοθεσίας. Αυτό είναι καίριας σημασίας για την τόνωση των κυκλικών επιχειρηματικών ευκαιριών, της ανταγωνιστικότητάς μας και της οικονομικής ανθεκτικότητάς μας σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.»
Ο επίτροπος αρμόδιος για το κλίμα, το καθαρό μηδέν και την καθαρή ανάπτυξη, Wopke Hoekstra, δήλωσε:
«Με την παρούσα έκθεση προόδου, είναι σαφές για άλλη μια φορά ότι πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών. Ενώ έχουμε σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο — ιδίως όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών και την προώθηση της πράσινης χρηματοδότησης — έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε και δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Κάθε τομέας πρέπει να κάνει το δικό του ρόλο. Για να δημιουργήσουμε μια κλιματικά ουδέτερη και ανταγωνιστική Ευρώπη, πρέπει να προωθήσουμε τις πολιτικές για τις οποίες έχουμε συμφωνήσει, να αυξήσουμε τις επενδύσεις και να προωθήσουμε πραγματικές αλλαγές στην ενέργεια, τη βιομηχανία και την κινητικότητα.»
Ιστορικό
Το 8ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον επαναλαμβάνει το μακροπρόθεσμο όραμα της ΕΕ για το 2050 να ζει καλά και εντός των ορίων του πλανήτη. Καθορίζει τους στόχους προτεραιότητας για το 2030 και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επίτευξή τους.
Με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το πρόγραμμα δράσης αποσκοπεί στην επιτάχυνση της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων οικονομία, αναγνωρίζοντας ότι η ανθρώπινη ευημερία και ευημερία εξαρτώνται από υγιή οικοσυστήματα.
Η απόφαση του 8ου ΠΔΠ, που εκδόθηκε το 2022, συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων που ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Το ΠΔΠ αποτελεί νομικό εργαλείο για τη συμμετοχή των κυβερνήσεων, των διοικητικών στελεχών και των ενδιαφερόμενων μερών ώστε να συμβάλουν στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων.
Το 2022, η Επιτροπή ενέκρινε πλαίσιο παρακολούθησης της ΕΕ για το 8EAP με σκοπό τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων προτεραιότητας του προγράμματος για το 2023 και το 2050, σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη. Το πλαίσιο παρακολουθεί την πρόοδο στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία από επίσημες ευρωπαϊκές πηγές.
Περιλαμβάνει 28 δείκτες που καλύπτουν τους στόχους προτεραιότητας για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, την κυκλική οικονομία, τη μηδενική ρύπανση και τη βιοποικιλότητα, καθώς και τον στόχο της αντιμετώπισης των κλιματικών και περιβαλλοντικών πιέσεων, των ευνοϊκών συνθηκών και του πρωταρχικού στόχου της καλής διαβίωσης, εντός των ορίων του πλανήτη.