7 στοιχεία που βοηθούν στην κατανόηση της μετανάστευσης

02/12/2025

Ο δημόσιος διάλογος για τη μετανάστευση συχνά οδηγείται από συγκλονιστικές ειδήσεις και συναισθηματικές, πολωτικές δηλώσεις. Μπορεί να είναι δύσκολο να παρακολουθείτε και να διακρίνετε μεταξύ απόψεων, γεγονότων και εσκεμμένης χειραγώγησης.

Τα ακόλουθα στοιχεία θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια πιο ισορροπημένη συζήτηση σχετικά με τη μετανάστευση και τη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ.

Γεγονός 1 – Οι Ευρωπαίοι τείνουν να υπερεκτιμούν το ποσοστό των μεταναστών στον πληθυσμό

Οι Ευρωπαίοι τείνουν να πιστεύουν ότι υπάρχουν περισσότεροι μετανάστες στην κοινωνία τους από ό, τι υπάρχουν στην πραγματικότητα. Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο Ευρωβαρόμετρο για την ένταξη των μεταναστών (2022), το 68% όσων απάντησαν υπερεκτίμησε το πραγματικό ποσοστό των μεταναστών στον πληθυσμό.

Το ποσοστό ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά κατά μέσο όρο, οι Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι το 16% του πληθυσμού της χώρας τους είναι πολίτες τρίτων χωρών, ενώ το πραγματικό ποσοστό είναι μικρότερο από 7%.

Στο πλαίσιο αυτό, πάνω από το 93% των ατόμων που ζουν στην ΕΕ είναι πολίτες της ΕΕ. Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι, το 2024, 29 εκατομμύρια άνθρωποι που ζούσαν στην ΕΕ ήταν πολίτες τρίτων χωρών, αντιπροσωπεύοντας το 6,4% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ (η Πολωνία και η Σουηδία δεν υπολογίζουν τους πρόσφυγες από την Ουκρανία στις εν λόγω στατιστικές). Ο αριθμός αυξήθηκε από 21 εκατομμύρια (5%) το 2019.

Γεγονός 2 – Οι παράτυπες διελεύσεις των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ μειώθηκαν το 2024

Η ΕΕ εργάζεται για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων και τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης. Το 2024, ο Frontex ανέφερε 239 000 παράτυπες διελεύσεις των συνόρων, δηλαδή 25 % λιγότερες από ό,τι το 2023. Οι αριθμοί συνέχισαν να μειώνονται σε όλες τις υπό παρακολούθηση διαδρομές και κατά τους πρώτους 7 μήνες του 2025.

Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τις χώρες και τους οργανισμούς της ΕΕ, τους διεθνείς εταίρους και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις για την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης και τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς επιστροφής όσων δεν είναι επιλέξιμοι να παραμείνουν στην ΕΕ.

Μια σημαντική κινητήρια δύναμη για τη μείωση των παράτυπων διελεύσεων των συνόρων είναι μια πιο στοχευμένη προσπάθεια της ΕΕ και των εθνικών αρχών για την εξάρθρωση των δικτύων παράνομης διακίνησης μεταναστών.

Οι συμφωνίες και οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και αφρικανικών χωρών, όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος ή η Μαυριτανία, συνέβαλαν επίσης στον περιορισμό των παράτυπων αναχωρήσεων από τις χώρες αυτές.

Γεγονός 3 – Οι νόμιμες αφίξεις στην ΕΕ υπερβαίνουν σημαντικά τον αριθμό των παράτυπων αφίξεων

Η ΕΕ διαθέτει σαφείς και διαφανείς κανόνες που επιτρέπουν στους πολίτες να εισέρχονται και να διαμένουν στο έδαφός της. Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισέρχονται στην ΕΕ προέρχονται από νόμιμους διαύλους μετανάστευσης, όπως η εργασία, οι σπουδές, η οικογενειακή επανένωση ή η επανεγκατάσταση.

Αυτές οι νόμιμες οδοί συμβάλλουν κυρίως στην αντιμετώπιση των αναγκών της αγοράς εργασίας της ΕΕ. Με βάση τα τελευταία στοιχεία το 2023, περισσότεροι από 3,9 εκατομμύρια πολίτες τρίτων χωρών απέκτησαν το δικαίωμα τόσο διαμονής όσο και εργασίας στην ΕΕ.

Σχεδόν 90 000 εργαζόμενοι υψηλής ειδίκευσης από τρίτες χώρες έλαβαν μπλε κάρτα της ΕΕ. Οι αριθμοί αυτοί είναι σημαντικά υψηλότεροι από τον αριθμό των παράτυπων διελεύσεων των συνόρων (περίπου 380 000 το 2023 και 239 000 το 2024).

Γεγονός 4 – Η ΕΕ χρειάζεται περισσότερους εργαζομένους και οι μετανάστες μπορούν να καλύψουν αυτές τις θέσεις εργασίας

Η ΕΕ στερείται εργαζομένων. Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Mario Draghi, περίπου το ένα τέταρτο των ευρωπαϊκών εταιρειών αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξεύρεση εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες, ενώ άλλες μισές αναφέρουν ορισμένες δυσκολίες.

Το 2024 η Επιτροπή εντόπισε 42 επαγγέλματα που αντιμετωπίζουν ελλείψεις εργαζομένων σε ολόκληρη την ΕΕ. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι θέσεις εργασίας στους τομείς των κατασκευών, των μεταφορών, της γεωργίας, της φιλοξενίας, της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας.

Η έκθεση της ΕΑΕ του 2024 για τις ελλείψεις και τα πλεονάσματα εργατικού δυναμικού στην Ευρώπη περιγράφει ότι πολλοί από αυτούς τους τομείς είναι απαραίτητοι για την καλή λειτουργία και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Με τα ποσοστά ανεργίας στην ΕΕ να βρίσκονται σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα (βλ. Eurostat), τα άτομα από το εξωτερικό συμβάλλουν στην κάλυψη των κενών. Σύμφωνα με την Eurostat, οι πολίτες τρίτων χωρών αναλαμβάνουν συχνότερα θέσεις εργασίας με απλές, συνήθεις ή σωματικές εργασίες που οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν.

Η απασχόληση εργαζομένων από τρίτες χώρες αποφέρει σημαντικά οφέλη στις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες.

Στις χώρες του ΟΟΣΑ, το ένα τέταρτο των εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης σε βασικά επαγγέλματα στις πόλεις είναι μετανάστες, ποσοστό διπλάσιο από ό,τι στις αγροτικές περιοχές. Χωρίς τους διακινούμενους εργαζομένους, πολλά νοσοκομεία, μεταφορείς, κατασκευαστικές εταιρείες, εστιατόρια ή παντοπωλεία δεν θα ήταν σε θέση να παρέχουν υπηρεσίες στο απαιτούμενο επίπεδο.

Γεγονός 5 – Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων βρίσκεται στο επίκεντρο της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ

Η μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ βασίζεται στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Σύμβαση της Γενεύης του 1951.σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων. Αυτές οι νομικές βάσεις εγγυώνται το δικαίωμα ασύλου, την απαγόρευση των ομαδικών απελάσεων και την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Η διατήρηση αυτής της έννομης τάξης είναι καίριας σημασίας για την ταυτότητα και τις αξίες της ΕΕ, διασφαλίζοντας ότι η διαχείριση της μετανάστευσης δεν είναι μόνο αποτελεσματική αλλά και ευθυγραμμισμένη με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα..

Το σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο ενισχύει περαιτέρω τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Εναρμονίζει τα κριτήρια διεθνούς προστασίας, εισάγει την παρακολούθηση και θεσπίζει πρότυπα υποδοχής. Η μεταρρύθμιση δημιουργεί νέες διασφαλίσεις για τους αιτούντες άσυλο και τα ευάλωτα άτομα και εισάγει δωρεάν νομικές συμβουλές για όλους τους αιτούντες.

Η ΕΕ διαθέτει επίσης ειδικά κονδύλια και επιχειρησιακή στήριξη για τη βελτίωση των ικανοτήτων υποδοχής στα κράτη μέλη της. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, η ΕΕ έχει συμβάλει στη δημιουργία, την αναβάθμιση και τη λειτουργία 22 εγκαταστάσεων που παρέχουν βασική στέγη, τροφή ή νομική συνδρομή στους αιτούντες άσυλο.

Γεγονός 6 – Η εκμάθηση της τοπικής γλώσσας βοηθά τους μετανάστες να ενταχθούν

Η ένταξη θεωρείται ευρέως αμφίδρομη διαδικασία, η οποία απαιτεί την ενεργό συμμετοχή όλων των μερών: όσοι έχουν δικαίωμα παραμονής· κοινωνίες υποδοχής· και δημόσιες διοικήσεις. Σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο για την ένταξη και τη μετανάστευση, το 70% των Ευρωπαίων συμφωνεί ότι τόσο οι νεοεισερχόμενοι όσο και οι κοινότητες υποδοχής πρέπει να μοιράζονται την ευθύνη για την επιτυχή ένταξη.

Για τους Ευρωπαίους, η εκμάθηση της τοπικής γλώσσας είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στην ένταξη. Άλλες σημαντικές πτυχές περιλαμβάνουν: τη συνεισφορά των μεταναστών στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας (καταβολή φόρων)· προσήλωση στον τρόπο ζωής στην κοινωνία υποδοχής· και να διαθέτουν εκπαίδευση και δεξιότητες επαρκείς για την εύρεση εργασίας. Λεπτομέρειες διατίθενται στο Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 519.

Γεγονός 7 – Οι Ουκρανοί πρόσφυγες συμβάλλουν στην οικονομία

Πάνω από τέσσερα εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες απολαύουν προσωρινής προστασίας στην ΕΕ. Πολλοί έχουν βρει εργασία ή έχουν ιδρύσει επιχειρήσεις εντός μηνών από την άφιξή τους στην ΕΕ. Συμβάλλουν στα δημόσια συστήματα με τους φόρους τους και τις μεταβιβάσεις κοινωνικής ασφάλισης.

Ενώ δεν υπάρχουν κοινά στατιστικά στοιχεία για ολόκληρη την ΕΕ, για παράδειγμα στην Πολωνία, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της UNHCR και της Deloitte., η παρουσία των προσφύγων από την Ουκρανία παρήγαγε το 2,7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της Πολωνίας.

Η μελέτη προβλέπει επίσης ότι οι πρόσφυγες από την Ουκρανία θα συνεχίσουν να έχουν θετικό οικονομικό αντίκτυπο όσο παραμένουν στην Πολωνία, υπερβαίνοντας κατά πολύ το κόστος οποιασδήποτε στήριξης έλαβαν. Στην Τσεχική Δημοκρατία, το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων υποβάλλει εκθέσειςότι οι Ουκρανοί πρόσφυγες συνεισφέρουν περισσότερο στους δημόσιους προϋπολογισμούς από ό,τι λαμβάνουν ως στήριξη.

Ωστόσο, ορισμένοι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν γλωσσικούς και διοικητικούς φραγμούς στην απασχόληση. Τα κράτη μέλη της ΕΕ αναπτύσσουν προγράμματα που θα τα βοηθήσουν να μάθουν τη γλώσσα ή να αποκτήσουν εθνική πιστοποίηση στον τομέα τους.

Χάρη στην προσωρινή προστασία της ΕΕ, τα άτομα που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία επωφελούνται από διάφορα δικαιώματα στην ΕΕ, όπως η πρόσβαση στην απασχόληση, την εκπαίδευση ή την ιατρική περίθαλψη. Μετά την τελευταία απόφαση των κρατών μελών της ΕΕ, η προσωρινή προστασία θα διαρκέσει έως τον Μάρτιο του 2027.