Το 2024, σχεδόν 300 εκ. άνθρωποι υπέφεραν από υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας
Το ποσοστό του πληθυσμού σε χώρες που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας αυξήθηκε σε 295,3 εκατ. το 2024 από 281,6 εκ. το 2023, η κινητήρια δύναμη πίσω από την αύξηση των ένοπλων συγκρούσεων στη Νιγηρία, τη Μιανμάρ και το Σουδάν, σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις (GFRC) 2025.
Αυτή είναι η 9η έκδοση της ετήσιας έκθεσης, που δημοσιεύεται από έναν συνασπισμό αναπτυξιακών και ανθρωπιστικών οργανώσεων με στόχο να παρέχει μια ακριβή εικόνα των επισιτιστικών κρίσεων παγκοσμίως και να συμβάλει στη μείωση της πείνας και του υποσιτισμού.
Η έκθεση εκτιμά ότι 37,7 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 6-59 μηνών υπέφεραν από οξύ υποσιτισμό το 2024, εκ των οποίων 10 εκατομμύρια χρειάστηκαν επείγουσα θεραπεία. Περίπου 10,9 εκατομμύρια έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες υποσιτίστηκαν έντονα.
Από τις 53 χώρες που αναλύθηκαν για την αντιμετώπιση επισιτιστικής κρίσης, 26 υπέφεραν από διατροφική κρίση και τέσσερις ταξινομήθηκαν ως χώρες με διατροφική ανησυχία. Όπως και σε προηγούμενες εκδόσεις της Παγκόσμιας Έκθεσης για τις Επισιτιστικές Κρίσεις (GRFC), ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν οξεία πείνα και υποφέρουν από υποσιτισμό δεν μειώνεται.
Η έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις ξεχωρίζει επίσης για τη σοβαρότητα της Λωρίδας της Γάζας στη Μέση Ανατολή, όπου το 100% του πληθυσμού εκτέθηκε σε οξεία επισιτιστική ανασφάλεια. Στις προοπτικές της για το 2025, η έκθεση δείχνει ότι οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις και η πολιτική ανασφάλεια, καθώς και οι περικοπές χρηματοδότησης, κυρίως από τις ΗΠΑ, θα παρεμποδίσουν την ανάκαμψη, θα περιορίσουν τη συλλογή δεδομένων και θα τροφοδοτήσουν περαιτέρω επισιτιστικές κρίσεις.
Η έκθεση επισημαίνει τις αλληλένδετες επιπτώσεις των ένοπλων συγκρούσεων, των οικονομικών κλυδωνισμών, των ακραίων καιρικών συνθηκών και των διαρθρωτικών τρωτών σημείων, όπως η φτώχεια και το χαμηλό επίπεδο επενδύσεων σε δίχτυα ασφαλείας, ως κινητήριες δυνάμεις που θέτουν εκατομμύρια ανθρώπους σε κατάσταση οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας και υποσιτισμού.
Επισιτιστική ανασφάλεια και οξύς υποσιτισμός: Πού είναι τα hotspots;
Η Νιγηρία, με 31,8 εκατομμύρια άτομα να αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας, βρέθηκε στην κορυφή του καταλόγου των 10 χωρών που βιώνουν τις μεγαλύτερες επισιτιστικές κρίσεις στον κόσμο το 2024 όσον αφορά τον αριθμό των ατόμων που πλήττονται. Ακολουθούν το Σουδάν και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (και τα δύο έχουν πληγεί κατά 25,6 μέτρα), ακολουθούμενα από το Μπαγκλαντές (23,6 μέτρα), την Αιθιοπία (22,0 μέτρα), την Υεμένη (16,7 μέτρα), το Αφγανιστάν (15,8 μέτρα), τη Μιανμάρ (14,4 μέτρα), το Πακιστάν (11,8 μέτρα) και την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας (9,2 μέτρα). Αυτές οι 10 χώρες ήταν επίσης οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο το 2023.
Όσον αφορά το ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας, οι μεγαλύτερες επισιτιστικές κρίσεις το 2024 ήταν η Λωρίδα της Γάζας (100%), το Νότιο Σουδάν (56%), το Σουδάν (54%), η Υεμένη (48%), η Αϊτή (48%), η Ναμίμπια (41%), η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (41%), η Αραβική Δημοκρατία της Συρίας (39%), το Αφγανιστάν (36%) και η Ζάμπια (33%).
Για πρώτη φορά, η έκθεση παρέχει επίσης ανάλυση σχετικά με τις διατροφικές κρίσεις. Εντοπίζει 26 χώρες/εδάφη —από τις 53 που επλήγησαν από επισιτιστική κρίση— με περιοχές με υψηλά επίπεδα οξέος υποσιτισμού, που χαρακτηρίζονται από έλλειψη πρόσβασης σε θρεπτικά τρόφιμα, κακή υγειονομική περίθαλψη και άλλους παράγοντες.
Το Σουδάν, η Παλαιστίνη (Λωρίδα της Γάζας), το Μάλι και η Υεμένη είχαν τις τέσσερις σοβαρότερες διατροφικές κρίσεις με λιμό σε τμήματα του Σουδάν, κίνδυνο λιμού στη Λωρίδα της Γάζας και εξαιρετικά κρίσιμες συνθήκες (IPC AMN Phase 5) στο Μάλι και την Υεμένη. Η φάση 5 του IPC AMN περιγράφει μια κατάσταση κατά την οποία «το 30% ή περισσότερα παιδιά υποσιτίζονται σοβαρά. Είναι πιθανόν να είναι εμφανής η εκτεταμένη νοσηρότητα και/ή τα πολύ μεγάλα κενά στην ατομική κατανάλωση τροφίμων».
Η IPC είναι μια πολυσυμμετοχική πρωτοβουλία που προσφέρει κοινή κλίμακα(PDF) σχετικά με τη σοβαρότητα και το μέγεθος της οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας (AFI), της χρόνιας επισιτιστικής ανασφάλειας (CFI) και του οξέος υποσιτισμού (AMN).
Το 2024, εκτιμάται ότι 37,7 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας από έξι έως 59 μηνών υπέφεραν από οξύ υποσιτισμό: από αυτά, 10 εκατομμύρια είχαν σοβαρό οξύ υποσιτισμό και χρειάζονταν επείγουσα θεραπεία. Περίπου 10,9 εκατομμύρια γυναίκες —είτε έγκυες είτε θηλάζουσες και ζούσαν σε 22 από τις 53 χώρες που επλήγησαν από επισιτιστική κρίση— υποσιτίστηκαν σοβαρά.
Οι 10 χώρες με τις μεγαλύτερες επισιτιστικές κρίσεις αντιπροσωπεύουν από κοινού πάνω από το 65% του συνολικού πληθυσμού (αντιπροσωπεύοντας περίπου 196 εκατ. άτομα που χρήζουν επείγουσας βοήθειας) που πλήττονται από υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας στις 53 χώρες/περιοχές για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία. Οι χώρες αυτές επιβαρύνονται επίσης σε μεγάλο βαθμό από οξύ υποσιτισμό: επτά από τις 10 χώρες – Αφγανιστάν, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Αιθιοπία, Νιγηρία (Βορειοανατολική και Βορειοδυτική), Σουδάν, Πακιστάν και Υεμένη – αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας επιβάρυνσης λόγω οξέος υποσιτισμού το 2024 μεταξύ των 26 χωρών/εδαφών με διατροφικές κρίσεις.
Επιπλέον, η έκθεση δείχνει σταθερά ότι τουλάχιστον το 80% του πληθυσμού που αντιμετωπίζει υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας βρίσκεται σε 35 χώρες που αντιμετωπίζουν παρατεταμένες επισιτιστικές κρίσεις, όπως αναφέρεται και στις εννέα εκδόσεις της έκθεσης. Τα στοιχεία της έκθεσης τονίζουν την ανάγκη για επείγουσα και διαρκή βοήθεια για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της επισιτιστικής και διατροφικής ανασφάλειας και τη στήριξη των ατόμων που πλήττονται περισσότερο.
Τι προκαλεί τις επισιτιστικές και διατροφικές κρίσεις;
Μολονότι αναγνωρίζεται ότι οι επισιτιστικές και διατροφικές κρίσεις είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης πολλαπλών παραγόντων, η έκθεση προσδιορίζει τους κύριους παράγοντες καθεμίας από τις εντοπισθείσες επισιτιστικές και διατροφικές κρίσεις.
Όσον αφορά τις επισιτιστικές κρίσεις, οι ένοπλες συγκρούσεις αποτελούν την κύρια κινητήρια δύναμη σε 20 χώρες, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων από τις 10 μεγαλύτερες επισιτιστικές κρίσεις. Οι ένοπλες συγκρούσεις ήταν ο κύριος ένοχος για τέσσερις από τις πέντε χώρες/εδάφη με πληθυσμό σε καταστροφή (IPC AFI Φάση 5) – δηλαδή το Σουδάν, την Παλαιστίνη (Λωρίδα της Γάζας), την Αϊτή και το Μάλι. Η καταστροφή (IPC AFI Phase 5) χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση στην οποία «τα νοικοκυριά έχουν ακραία έλλειψη τροφίμων και/ή άλλων βασικών αναγκών, ακόμη και μετά την πλήρη εφαρμογή στρατηγικών αντιμετώπισης. Η πείνα, ο θάνατος, η εξαθλίωση και τα εξαιρετικά κρίσιμα επίπεδα οξέος υποσιτισμού είναι εμφανή.»
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι ο δεύτερος πιο συχνός κύριος παράγοντας, με 17 χώρες να επηρεάζονται, ενώ οι οικονομικοί κλυδωνισμοί ήταν ο κύριος παράγοντας σε 16 χώρες. Ιδιαίτερα ανησυχητική ήταν η ξηρασία που προκλήθηκε από το φαινόμενο El Niño στη Νότια Αφρική κατά την περίοδο 2023-2024, η οποία οδήγησε σε εκτεταμένη αποτυχία της συγκομιδής και θάνατο του ζωικού κεφαλαίου, επιδεινώνοντας τις κρίσεις επισιτιστικής ασφάλειας και διατροφής στην περιοχή.
Ομοίως, όσον αφορά τον οξύ υποσιτισμό, οι ένοπλες συγκρούσεις και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, που συχνά οδηγούν σε εκτοπισμό πληθυσμού, ήταν οι κύριοι κλυδωνισμοί που επιδείνωσαν τον οξύ υποσιτισμό σε χώρες/εδάφη με διατροφικές κρίσεις το 2024. Από τις 26 τεκμηριωμένες διατροφικές κρίσεις, τα στοιχεία σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου ήταν διαθέσιμα για 24. Από αυτούς, 16 είχαν «πολύ υψηλούς» παράγοντες κινδύνου για οξύ υποσιτισμό και στις τρεις οδούς —τρόφιμα, φροντίδα και υπηρεσίες, καθώς και υγεία— οι οποίοι αφορούν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των τροφίμων, τις πρακτικές φροντίδας και σίτισης των φροντιστών και την κατάσταση της υγείας και την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, αντίστοιχα.
Αυτά τα πολλαπλά στρώματα διατροφικής ευπάθειας δείχνουν ότι η αντιμετώπιση του οξέος υποσιτισμού απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που αντιμετωπίζει τους υποκείμενους παράγοντες και στις τρεις οδούς.
Προοπτικές για το 2025
Η GRFC 2025 παρέχει επισκόπηση των κύριων αιτίων των επισιτιστικών κρίσεων στις αναφερόμενες χώρες/εδάφη. Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις και η πολιτική ανασφάλεια σε χώρες και εδάφη όπως το Σουδάν, η Μιανμάρ, η Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Λωρίδα της Γάζας αναμένεται να παρεμποδίσουν την ανάκαμψή τους από επισιτιστικές κρίσεις το 2025.
Εκτός από τις ένοπλες συγκρούσεις και την πολιτική ανασφάλεια, άλλοι παράγοντες θα συμβάλουν στη συνέχιση των επισιτιστικών κρίσεων το 2025. Αυτές περιλαμβάνουν πληθωριστικές πιέσεις, που προβλέπεται να παραμείνουν υψηλές σε χώρες όπως η Αιθιοπία, η Νιγηρία και το Σουδάν, και πιθανή ξηρασία. Οι εποχικές προβλέψεις δείχνουν κακές βροχοπτώσεις στο Αφγανιστάν, σε τμήματα του Πακιστάν και στη νότια Αιθιοπία κατά την επερχόμενη καλλιεργητική περίοδο.
Η μείωση της εξωτερικής βοήθειας σε πολλές από τις χώρες που πλήττονται σοβαρά από διατροφικές και επισιτιστικές κρίσεις έχει ήδη επηρεάσει σημαντικά την παροχή βασικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης των τροφίμων, της διατροφής και των μέσων διαβίωσης, καθώς και των παρεμβάσεων στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης και της ύδρευσης, της αποχέτευσης και της υγείας (WASH).
Οι περικοπές στη χρηματοδότηση από σημαντικούς χορηγούς περιόρισαν επίσης την ικανότητα συλλογής κρίσιμων δεδομένων και αποδεικτικών στοιχείων, τα οποία είναι απαραίτητα για την έγκαιρη ανταπόκριση. Αυτή η μείωση της χρηματοδότησης θα επιδεινώσει την κατάσταση της επισιτιστικής και διατροφικής κρίσης το 2025. Εκτιμάται ότι 2,3 εκατομμύρια παιδιά μπορεί να χάσουν την πρόσβαση σε θεραπεία για σοβαρό οξύ υποσιτισμό, με 369.000 επιπλέον θανάτους παιδιών να προβλέπονται ετησίως, σύμφωνα με μια μελέτη.Δημοσιεύθηκε στο Nature.
Υποστήριξη από το ΚΚΕρ: ανάλυση δεδομένων, σύνταξη και επανεξέταση
Το Παγκόσμιο Δίκτυο κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων, ένας συνασπισμός αναπτυξιακών και ανθρωπιστικών οργανώσεων ενωμένοι στις προσπάθειές τους για την αντιμετώπιση των επισιτιστικών κρίσεων, συνέταξε την έκθεση. Η ΕΕ είναι ιδρυτικό μέλος του Παγκόσμιου Δικτύου και το Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC), η υπηρεσία επιστήμης και γνώσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι ένας από τους εταίρους που συμμετέχουν άμεσα στην παραγωγή της έκθεσης. The report’s findings are based on rigorous analysis and data from multiple sources, ensuring a comprehensive and accurate picture of global food crises.
Το ΚΚΕρ αποτελεί μέρος της τεχνικής ομάδας που αναλύει τα δεδομένα της έκθεσης κάθε χρόνο, καθώς και μέλος της ανώτερης επιτροπής της GRFC, η οποία είναι αρμόδια για την επανεξέταση και την έγκριση της έκθεσης. Το ΚΚΕρ παρέχει επίσης τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη στην ολοκληρωμένη ταξινόμηση των φάσεων επισιτιστικής ασφάλειας.(IPC) και το Cadre Harmonisé (CH)πλαίσια, τα οποία αποτελούν τις κύριες πηγές πληροφοριών του GRFC.
Ο GRFC 2025 αξιοποιεί τις πηγές πληροφοριών και δεδομένων που παράγονται από το ΚΚΕρ, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος κομβικών σημείων ανωμαλίας της γεωργίας (ASAP), του δελτίου MARS και του δείκτη κινδύνου INFORM. Το σύστημα ASAP παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που επηρεάζουν την επισιτιστική ασφάλεια, όπως οι ξηρασίες, και αξιολογεί την έκθεση των χωρών σε επισιτιστική κρίση στην ξηρασία. Το δελτίο MARS ενημερώνει την έκθεση σχετικά με την εγκατάλειψη της γεωργικής γης στην Ουκρανία.
Ο δείκτης INFORM Risk χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των διαρθρωτικών ευπαθειών στις χώρες και της ικανότητάς τους να αντιμετωπίζουν κρίσεις, παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την κατανόηση των πολύπλοκων παραγόντων που συμβάλλουν στην επισιτιστική ανασφάλεια. Με την ενσωμάτωση αυτών των πηγών δεδομένων του ΚΚΕρ, η GRFC 2025 αποκτά μια πιο ολοκληρωμένη κατανόηση των πολύπλοκων παραγόντων που οδηγούν στην επισιτιστική και διατροφική ανασφάλεια, επιτρέποντας την ανάπτυξη τεκμηριωμένων πολιτικών και προγραμμάτων για τη μείωση της πείνας και του υποσιτισμού παγκοσμίως.
Τα κομβικά σημεία ανωμαλίας της γεωργικής παραγωγής (ASAP) του ΚΚΕρ αποτελούν επίσης πηγή πληροφοριών σε σχεδόν πραγματικό χρόνο που τροφοδοτούν την ανάλυση IPC και CH.
Παγκόσμιο Δίκτυο κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων
Το Παγκόσμιο Δίκτυο κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων (GNAFC), το οποίο δρομολογήθηκε από την ΕΕ, τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) το 2016, επεκτάθηκε ώστε να συμπεριλάβει την Παγκόσμια Τράπεζα, τη UNICEF, την USAID, την IFAD και την UNHCR. Στόχος του είναι η παραγωγή τεκμηριωμένων πληροφοριών, η κινητοποίηση στρατηγικών επενδύσεων και η προώθηση της συνεργασίας σε όλους τους τομείς για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της επισιτιστικής ανασφάλειας και την τεκμηρίωση της λήψης αποφάσεων και της δράσης.
Το ΚΚΕρ δημοσίευσε την πρώτη παγκόσμια έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις το 2016 σε συνεργασία με την τότε Γενική Διεύθυνση Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, νυν Διεθνείς Εταιρικές Σχέσεις. Η ετήσια έκθεση έχει γίνει, από τότε, μια διεθνής πρωτοβουλία πολλαπλών εταίρων στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Δικτύου κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων.
Σήμερα, η παγκόσμια έκθεση για τις επισιτιστικές κρίσεις 2025 είναι το αποτέλεσμα κοινής, συναινετικής αξιολόγησης των καταστάσεων οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας σε ολόκληρο τον κόσμο από 16 οργανώσεις-εταίρους.
Σχετικό περιεχόμενο
Κομβικά σημεία ανωμαλίας της γεωργικής παραγωγής (ASAP)
Παγκόσμιο Δίκτυο κατά της Επισιτιστικής Κρίσης
Δελτίο Mars του ΚΚΕρ για την Ουκρανία, Σεπτέμβριος 2024
Έκθεση του ΚΚΕρ 2016: Παγκόσμια ανάλυση της κατάστασης της επισιτιστικής και διατροφικής ασφάλειας στα κομβικά σημεία επισιτιστικής κρίσης (2016)
Επιστημονική ενημέρωση για την επισιτιστική ασφάλεια και τις επισιτιστικές κρίσεις