Πρωτοποριακά βιώσιμα αλιευτικά εργαλεία στην Απουλία
Περίπου 550.000 τόνοι αλιευτικών εργαλείων έχουν συσσωρευτεί στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, με 12.000 τόνους να προστίθενται ετησίως. Το έργο «Αλιεία χωρίς πλαστικά» (PE.S.PLA) αποσκοπούσε στην καταπολέμηση αυτού του φαινομένου με την ανάπτυξη βιοαποδομήσιμων υλικών για βιοτεχνικά αλιευτικά εργαλεία, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το έργο ευθυγραμμίζεται με τους ενωσιακούς και περιφερειακούς στόχους για καινοτομία, βιωσιμότητα και μείωση των εικονικών εργαλείων και των μικροπλαστικών στην αλιεία.
Το πρόβλημα της αλιείας φαντασμάτων
Η περιοχή της Απουλίας έχει μακρά ιστορία παράκτιας παραδοσιακής αλιείας, χρησιμοποιώντας ως επί το πλείστον αδρανή εργαλεία, όπως απλάδια δίχτυα, παραγάδια και παγίδες από ανθεκτικές συνθετικές ίνες.
Ωστόσο, η ανθεκτικότητα αυτών των συνθετικών υλικών μπορεί να γίνει πρόβλημα μακροπρόθεσμα. Όπως εξηγεί ο Roberto D’Ambra από τον Αγροτικό Σύλλογο «Η απώλεια ή η αδυναμία ανάκτησης αλιευτικών εργαλείων όπως δίχτυα, παγίδες και παραγάδια μετά από ατυχήματα σημαίνει ότι απλώς συνεχίζουν να αλιεύουν ψάρια λόγω των ανθεκτικών υλικών από τα οποία είναι κατασκευασμένα, όπως το νάιλον και το πολυπροπυλένιο. Από περιβαλλοντική άποψη, τα χαμένα δίχτυα μπορούν να πνίξουν τη θαλάσσια ζωή στον πυθμένα του ωκεανού και να καταστρέψουν ολόκληρη την τροφική αλυσίδα.»
Το χαμένο εργαλείο έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις με μια μελέτη από την Τοσκάνη να διαπιστώνει ότι ένα χαμένο μανωμένο δίχτυ 1.000 μέτρων θα μπορούσε να καλύψει μέχρι και 14 κιλά ψαριών ημερησίως σε διάστημα πέντε μηνών.
«Για εμάς στον αλιευτικό κλάδο, είναι ζωτικής σημασίας να μεριμνήσουμε για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των χαμένων εργαλείων μας και για την αλιεία-φάντασμα που προκύπτει από αυτά. Η αλιεία φαντασμάτων αφορά το πόσο καιρό και πόσο καλά μπορούν να διαρκέσουν τα υλικά στο νερό», δήλωσε ο Roberto D’Ambra.
Βιοαποικοδομήσιμο μανωμένο δίχτυ Ρομπέρτο Ντάμπρα
Από το εργαστήριο στη θάλασσα
Για την καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης και της «αλιείας-φάντασμα» από απολεσθέντα εργαλεία, το έργο PE.S.PLA συγκέντρωσε ερευνητές, φορείς εκμετάλλευσης βιοτεχνικής αλιείας, κατασκευαστές νημάτων και διχτυών, κυβερνητικούς φορείς και περιφερειακούς οργανισμούς για την έρευνα και την ανάπτυξη βιοαποδομήσιμων βιοτεχνικών αλιευτικών εργαλείων.
«Η χρηματοδότηση της ΕΕ μας έδωσε τη δυνατότητα να διερευνήσουμε βιοαποδομήσιμα αλιευτικά εργαλεία, τα οποία θα μπορούσαν να μειώσουν δραστικά αυτό το πρόβλημα της αλιείας φάντασμα. Δεν πρόκειται μόνο για την έρευνα, αλλά για την πραγματική διαφορά στο θαλάσσιο περιβάλλον μας και στο μέλλον της βιομηχανίας μας», δήλωσε ο Roberto D’Ambra.
Το έργο ανέπτυξε πρωτότυπα βιοαποδομήσιμων αλιευτικών εργαλείων, διεξήγαγε έρευνα σχετικά με βιώσιμα υλικά και συνεργάστηκε με οργανώσεις του αλιευτικού τομέα για τον σχεδιασμό βιοαποδομήσιμων εναλλακτικών λύσεων.
Προώθηση του σχεδιασμού βιώσιμων αλιευτικών εργαλείων
Η πρωτοποριακή έρευνα για τα βιοαποδομήσιμα αλιευτικά εργαλεία επέτρεψε στο έργο PE.S.PLA να θέσει τις βάσεις για τη μελλοντική καινοτομία στον τομέα της παραδοσιακής αλιείας.
Πρέπει ακόμη να γίνουν περισσότερα, καθώς οι αρχικές δοκιμές του έργου έδειξαν ότι τα βιοαποδομήσιμα νήματα δεν αποτελούν ακόμη βιώσιμα υποκατάστατα των συνθετικών υλικών στην παραγωγή διχτυών αλιείας λόγω της ευθραυστότητάς τους και της χαμηλής ανθεκτικότητάς τους και παρατήρησαν επίσης κάποια απροθυμία από τις εταιρείες να επενδύσουν στην ανάπτυξη νέων υλικών για εργαλεία παραδοσιακής αλιείας.
Στην ΕΕ, υπάρχουν διάφορα έργα που ασχολούνται με το θέμα αυτό, συμπεριλαμβανομένου, για παράδειγμα, του INdIGO — INovative fIshing Gear for Oceanσχέδιο που επικεντρώθηκε στα στατικά εργαλεία (π.χ. απλάδια, μανωμένα δίχτυα και παγίδες κ.λπ.).
Τα πρωτοποριακά βιοαποδομήσιμα αλιευτικά εργαλεία πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αναγνωρισμένα πρότυπα βιοαποδομησιμότητας στο θαλάσσιο περιβάλλον, λόγω των εξαιρετικά μεταβλητών συνθηκών βιοαποδομησιμότητας στη θάλασσα, οι οποίες εξαρτώνται από φυσικούς και χημικούς παράγοντες, όπως η θερμοκρασία και το φως. Αυτό απαιτεί περαιτέρω έρευνα και κατάλληλα μέτρα διαχείρισης.