Πετυχημένοι περιβαλλοντικοί κανόνες στη γερμανική γεωργία φέρνουν ευρωπαϊκά οφέλη
Οι εκπομπές αμμωνίας προκαλούν ατμοσφαιρική ρύπανση, οξίνιση του εδάφους και ευτροφισμό των υδάτων, βλάπτοντας την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα. Στην ΕΕ, το 95 % των ανθρωπογενών εκπομπών αμμωνίας προέρχεται από τη γεωργία, με τη μεγαλύτερη συμβολή από την κοπριά, τα υπολειμματικά προϊόντα από την κατανομή των ενεργειακών καλλιεργειών και τη χρήση συνθετικών αζωτούχων λιπασμάτων. Από όλους τους τομείς της ΕΕ, η γεωργία έχει μειώσει λιγότερο τις εκπομπές της. Στη Γερμανία, οι εκπομπές αμμωνίας από τη γεωργία αυξήθηκαν κατά 4% μεταξύ 1996 και 2016.
Το 2016 η ΕΕ εξέδωσε την οδηγία για τις εθνικές δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών (2016/2284/ΕΕ) σχετικά με τη μείωση των εθνικών εκπομπών ορισμένων ατμοσφαιρικών ρύπων, η οποία θέτει στόχους για τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας από τα κράτη μέλη.
Οι εθνικοί στόχοι της Γερμανίας ήταν η μείωση των εκπομπών αυτών κατά 5% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 έως το 2020 και κατά 29% έως το 2030.
Σε απάντηση, η Γερμανία τροποποίησε το διάταγμα εφαρμογής λιπασμάτων (Düngverordnung, DüV) και θέσπισε τεχνικές οδηγίες για τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα (TA-Luft) — έναν κανονισμό για την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η νέα αυτή μελέτη αξιολόγησε την απόλυτη μείωση των εκπομπών αμμωνίας που επιτεύχθηκε με τα γερμανικά μέτρα. Η ανάλυση έδειξε απότομη μείωση των εκπομπών NH3 μεταξύ 2016 και 2021. Αυτό συνέπεσε με τροποποιήσεις του διατάγματος για την εφαρμογή λιπασμάτων, οι οποίες κατέδειξαν ότι οι αλλαγές αυτές επηρέασαν τη μείωση των εκπομπών.
Οι τροποποιήσεις περιλάμβαναν κανόνες που αποσκοπούσαν άμεσα στη μείωση των εκπομπών NH3 μέσω υποχρεωτικών απαιτήσεων για τη διασπορά ουρίας —από λίπασμα, υδαρή κοπριά, χώνευμα ή κοπριά.
Από το 2017, για τους γεωργούς που διαδίδουν ουρία σε ακαλλιέργητες εκτάσεις, κατέστη υποχρεωτική είτε η ενσωμάτωση της ουρίας στο έδαφος εντός τεσσάρων ωρών είτε η εφαρμογή της με αναστολέα ουρεάσης. Η Γερμανία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που ρύθμισε τη χρήση αναστολέων ουρεάσης.
Μεταξύ 2016 και 2022, η μείωση των εκπομπών NH3 από συνθετικά αζωτούχα λιπάσματα συνέβαλε περίπου κατά 51% στη μείωση από τον γεωργικό τομέα. Ο μετριασμός της ουρίας αντιπροσώπευε το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης των εκπομπών λιπασμάτων (περίπου 83%), γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αλλαγές στην εφαρμογή της ουρίας διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στην απότομη πτώση.
Οι κανονιστικές αλλαγές είχαν επίσης έμμεσες επιπτώσεις στις εκπομπές NH3, μειώνοντας το πλεόνασμα αζώτου μέσω ακριβέστερης και αποτελεσματικότερης λίπανσης.
Για παράδειγμα, οι αλλαγές του 2020 στο διάταγμα εφαρμογής λιπασμάτων επέβαλαν τη «διάταξη ζώνης» κοπριάς και χώνευσης σε αρόσιμη γη με καλλιέργειες, σύμφωνα με την οποία εφαρμόζονται μόνο σε ζώνες μέγιστου ύψους 25 cm και δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε περισσότερο από το 50% μιας έκτασης.
Ως εκ τούτου, απαγορεύεται στους γεωργούς να χρησιμοποιούν εκπεμπόμενους διασκορπιστές κοπριάς σε αρόσιμη γη και πρέπει να χρησιμοποιούν άλλες τεχνικές για να διασφαλίζουν τη διασπορά της κοπριάς σε στενές ζώνες.
Οι τεχνικές οδηγίες για τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα περιλάμβαναν σειρά μέτρων για τον γεωργικό σταβλισμό και την αποθήκευση, όπως καθαριστές αέρα σε νέα μεγάλα περιβλήματα πουλερικών και χοίρων από το 2021, κάλυπταν την αποθήκευση της υδαρούς κοπριάς και τη χρήση συστημάτων αποθήκευσης για χώνευμα σε μεγάλες εκμεταλλεύσεις (από το 2029).
Τα εν λόγω μέτρα πολιτικής έχουν συμβάλει μέχρι στιγμής λιγότερο στους στόχους εκπομπών της Γερμανίας από εκείνα που επικεντρώνονται στις εφαρμογές ουρίας, αλλά αναμένεται ότι θα έχουν αυξανόμενο αντίκτυπο στο μέλλον.
Άλλες τεχνικές μείωσης του NH3, όπως η βελτιστοποιημένη πρωτεϊνική σίτιση και ο ακριβέστερος αυτοματοποιημένος καθαρισμός των δαπέδων των αχυρώνων, μπορούν επίσης να βοηθήσουν, δήλωσαν οι ερευνητές. Σημειώνουν επίσης ότι οι απαιτήσεις κοινωνικής πρόνοιας των συστημάτων στέγασης είναι πιθανό να αλλάξουν στο μέλλον.
Για παράδειγμα, η έκταση του αχυρώνα ανά ζώο πιθανότατα θα αυξανόταν – απαιτώντας αποτελεσματικότερα συστήματα καθαρισμού του αέρα για τον έλεγχο των εκπομπών αμμωνίας. Ως εκ τούτου, συνιστούν να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται από κοινού η καλή διαβίωση και ο έλεγχος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η Γερμανία είχε ήδη επιτύχει τον πρώτο εθνικό στόχο μείωσης της αμμωνίας το 2020, όπως ορίζεται στην οδηγία της ΕΕ. Για να επιτευχθεί ο αυστηρότερος στόχος για το 2030, οι κανόνες για την εφαρμογή ουρίας ενισχύθηκαν περαιτέρω φέτος (2025) — απαιτώντας την ενσωμάτωση της ουρίας που διασπείρεται σε ακαλλιέργητες αρόσιμες εκτάσεις εντός μίας ώρας αντί τεσσάρων, και την απαγόρευση της διασποράς υγρής κοπριάς και σε χορτολιβαδικές εκτάσεις επιπλέον της αρόσιμης.
Ωστόσο, στο πλαίσιο πιθανών αλλαγών στα πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων και στις κλιματικές συνθήκες, είναι σημαντικό να αξιολογούνται τακτικά οι εκπομπές αμμωνίας για την προσαρμογή των κανονισμών, εάν είναι απαραίτητο.
Η έρευνα αυτή δείχνει ότι η στρατηγική της Γερμανίας για τη μείωση των εκπομπών NH3 από τη γεωργία από το 2017 είναι αποτελεσματική, συμπεριλαμβανομένης μιας παγκόσμιας ηγετικής εντολής για τη χρήση αναστολέων ουρεάσης. Τα πορίσματά της θα πρέπει να διαδοθούν ευρέως για την καθοδήγηση των γεωργικών πολιτικών σε άλλες χώρες, στην ΕΕ και πέραν αυτής, ιδίως εκείνων που χρησιμοποιούν υψηλές ποσότητες λιπασμάτων ουρίας.
Στοιχεία αναφοράς
Hu, Y., Flessa, H., Vos, C., Fuß, R. and Schmidhalter, U. (2024) Successful NH3 abatement policies and regulations in German agriculture (Επιτυχημένες πολιτικές και κανονισμοί μείωσης του NH3 στη γερμανική γεωργία). Η επιστήμη του συνολικού περιβάλλοντος.