Οι παγκόσμιες εκπομπές έφθασαν σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες παγκοσμίως το 2024 απέστειλαν στην ατμόσφαιρα εκπομπές ρεκόρ 53,2 γιγατόνων (Gt) ισοδυνάμου CO2 (CO2eq), χωρίς να συνυπολογίζονται οι εκπομπές από τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF).
Πρόκειται για αύξηση κατά 1,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (665 εκ. τόνοι ισοδυνάμου CO2 —περίπου η ποσότητα που εκπέμπεται από τη Γερμανία το 2024), σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της βάσης δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις εκπομπές για την παγκόσμια ατμοσφαιρική έρευνα (EDGAR).
Κατά την ίδια περίοδο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ, εξαιρουμένων των LULUCF, συρρικνώθηκαν κατά 1,8%, δηλαδή κατά περίπου 60 εκ. τόνους ισοδυνάμου CO2. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την Κίνα και τις ΗΠΑ παρέμειναν σχετικά σταθερές.
Greenhouse gas (GHG) contribution of the eight largest economies and the rest of the world
Τα πορίσματα του EDGAR δημοσιεύονται στην έκθεση του ΚΚΕρ με τίτλο «Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από όλες τις χώρες του κόσμου», η οποία συντάχθηκε σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.(ΔΟΕ). Η έκθεση παρουσιάζει τις τάσεις από το 1990 έως το 2024, μαζί με τις εκπομπές και τις απορροφήσεις από τον τομέα LULUCF και τις δασικές πυρκαγιές. Παρέχει ενημερωτικό δελτίο για όλες τις χώρες του κόσμου και την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των τομεακών τάσεων και τάσεων κατά κεφαλήν και κατά ΑΕΠ.
Εκπομπές που προκαλούνται από τον άνθρωπο με την πάροδο του χρόνου σε όλο τον κόσμο
Η έκθεση EDGAR δείχνει ότι οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 1,5% ετησίως κατά μέσο όρο από το 1990 και, ως εκ τούτου, είναι κατά 65% υψηλότερες το 2024 από ό,τι το 1990.
Το 2024, οι οκτώ οικονομίες με τις υψηλότερες εκπομπές —η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η ΕΕ, η Ρωσία, η Ινδονησία, η Βραζιλία και η Ιαπωνία— συνέβαλαν συλλογικά στο 66,2% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία μείωσαν τις εκπομπές τους σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (-1,8% και -2,8% αντίστοιχα), ενώ όλες οι άλλες χώρες είτε τις διατήρησαν μάλλον σταθερές (Κίνα: +0,8%· ΗΠΑ: +0,4%· Βραζιλία +0,2%) ή τις αύξησαν (Ινδία: +3,9%· Ρωσία: +2,4%, Ινδονησία: +5% – η υψηλότερη σχετική αύξηση).
Σε απόλυτους όρους, η Ινδία έχει τη μεγαλύτερη αύξηση με 164,8 εκ. τόνους CO2eq περισσότερες εκπομπές που απελευθερώθηκαν το 2024 σε σύγκριση με το 2023.
Ωστόσο, όλες οι μεγάλες πηγές εκπομπών μείωσαν την ένταση των εκπομπών τους όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά μονάδα ΑΕΠ.
Η ΕΕ συνέχισε την εδώ και δεκαετίες πτωτική τάση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η οποία διακόπηκε για σύντομο χρονικό διάστημα μόλις το 2021 από την ανάκαμψη μετά την πανδημία COVID-19. Σε μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική, τα στοιχεία για την ΕΕ δείχνουν τη σημαντικότερη ποσοστιαία μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μεταξύ των οικονομιών με τις υψηλότερες εκπομπές από το 1990, ενώ το ΑΕΠ με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (ΙΑΔ) αυξήθηκε σταθερά κατά την ίδια περίοδο.
Πέραν της ΕΕ, και άλλες μεγάλες οικονομίες παρουσιάζουν επίσης ενδείξεις αποσύνδεσης των εκπομπών από την οικονομική ανάπτυξη. Ενώ το ΑΕΠ σε ΙΑΔ έχει αυξηθεί σημαντικά σε όλες τις περιφέρειες από το 1990, ο ρυθμός αύξησης των εκπομπών ήταν χαμηλότερος, με αποτέλεσμα τη μείωση της έντασης των εκπομπών.
Οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Ιαπωνία έχουν προχωρήσει περισσότερο, επιτυγχάνοντας απόλυτη αποσύνδεση: το 2024 το ΑΕΠ τους σε ΙΑΔ ήταν σημαντικά υψηλότερο από ό,τι το 1990, ενώ οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν χαμηλότερες.
Αντίθετα, η Ινδία και η Κίνα γνώρισαν ταχεία αύξηση του ΑΕΠ σε ΙΑΔ, συνοδευόμενη από αύξηση των εκπομπών, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι το ΑΕΠ σε ΙΑΔ. Αυτές οι αντιφατικές πορείες υπογραμμίζουν ότι, ενώ η απόλυτη αποσύνδεση εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, αποτελεί ήδη πραγματικότητα σε αρκετές μεγάλες οικονομίες.
Σύμφωνα με την έκθεση, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η ΕΕ, η Ρωσία, η Ινδονησία, η Βραζιλία και η Ιαπωνία ήταν οι οκτώ χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2024. Μαζί αντιπροσωπεύουν το 54,6% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 68,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε ΙΑΔ, το 68,3% της παγκόσμιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας ορυκτών καυσίμων (άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου) και το 66,2% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Μόνο πέντε από τις 18 χώρες και περιφέρειες που συμβάλλουν σε ποσοστό άνω του 1 % στις συνολικές παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μείωσαν τις οικείες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2024: την ΕΕ των 27, την Ιαπωνία, το Μεξικό, τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα.
Παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά τομέα
Σύμφωνα με την έκθεση, οι εκπομπές του κλάδου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παρουσίασαν τη μεγαλύτερη απόλυτη αύξηση (+235 Mt CO2eq ή +1,5%) το 2024 σε σύγκριση με το 2023, ενώ η εκμετάλλευση καυσίμων σημείωσε τη μεγαλύτερη σχετική αύξηση (+1,6%). Όλοι οι άλλοι τομείς κύριας οικονομικής δραστηριότητας αύξησαν επίσης τις εκπομπές τους ή παρέμειναν σταθεροί: βιομηχανική καύση και διεργασίες, κτίρια, μεταφορές, γεωργία και απόβλητα.
Ο ρόλος της χρήσης γης και των δασών
Το ατμοσφαιρικό CO2 μπορεί να συσσωρευτεί ως άνθρακας στη βλάστηση και τα εδάφη, τα οποία λειτουργούν ως καταβόθρες. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αντίκτυπο στις εν λόγω καταβόθρες μέσω του τομέα της χρήσης γης, της αλλαγής χρήσης γης και της δασοκομίας (LULUCF).
Η έκθεση EDGAR παρέχει εκτιμήσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τον τομέα LULUCF: σε παγκόσμιο επίπεδο, ο τομέας αυτός αφαίρεσε περίπου 1,3 Gt ισοδυνάμου CO2 το 2024, εξαιρουμένων των δασικών πυρκαγιών, ποσότητα που ισοδυναμεί με το 2,4% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του 2024. Όταν συμπεριλαμβάνονται οι δασικές πυρκαγιές, ο τομέας LULUCF οδηγεί σε πηγή 0,9 Gt ισοδυνάμου CO2.
Αυτή η καθαρή ροή αντικατοπτρίζει την ισορροπία μεταξύ των πολύ μεγαλύτερων απορροφήσεων, κυρίως από διαχειριζόμενα δάση (περίπου 5,5 Gt CO2 το 2024, που ισοδυναμούν με το 13,9 % των συνολικών ανθρωπογενών εκπομπών CO2 εκτός LULUCF), και των εκπομπών, κυρίως από την αποψίλωση των δασών (περίπου 3,7 Gt CO2, περίπου 9,3% του ίδιου αριθμού).
Οι πυρκαγιές συνέβαλαν με εκπομπές 2,1 Gt ισοδυνάμου CO2, με σημαντική συμβολή από τον Καναδά, τη Βραζιλία και τη Βολιβία. Δεν περιλαμβάνονται οι δασικές πυρκαγιές σε τροπικές περιοχές, οι οποίες συνδέονται κυρίως με πρακτικές αποψίλωσης και, ως εκ τούτου, συνυπολογίζονται σε αυτή την κατηγορία.
Η συμβολή των οργανικών εδαφών παρέμεινε σταθερή το 2024, εκπέμποντας περίπου 1,1 Gt CO2.
Ιστορικό
Οι περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο προετοιμάζουν σχέδια και υλοποιούν δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΕ έχει θέσει τους δικούς της φιλόδοξους στόχους μέσω πολιτικών και νομοθεσίας, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα.
Σε αυτές περιλαμβάνονται η μείωση κατά τουλάχιστον 55% των καθαρών εγχώριων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας (καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) έως το 2050.
Τον Ιούλιο του 2025 η Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση σχετικά με τον κλιματικό στόχο της ΕΕ για το 2040, ένα ενδιάμεσο βήμα στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα το 2050, όπως απαιτείται από τον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα.
Ένα βασικό στοιχείο είναι η ευελιξία που θα εξετάσει η Επιτροπή κατά τον σχεδιασμό των μελλοντικών νομοθετικών πράξεων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ κατά 90% έως το 2040 σε σχέση με το 1990.
Η έκθεση παρέχει δελτία ανά χώρα με τις χρονοσειρές των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από όλες τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, ενώ οι εκπομπές και οι απορροφήσεις LULUCF εμφανίζονται για τις παγκόσμιες μακροπεριφέρειες.
Σε όλες τις χώρες εφαρμόζεται μεθοδολογία υπολογισμού των εκπομπών από τη βάση προς την κορυφή, η οποία βασίζεται στην IPCC, αποδεικνύοντας ότι μπορούν να αναπτυχθούν συνεπείς απογραφές σε παγκόσμιο επίπεδο εντός των ορίων της ποιότητας των διαθέσιμων στατιστικών δεδομένων.
Η χρονοσειρά EDGAR, η οποία είναι διαθέσιμη για όλες τις χώρες και για όλους τους ανθρωπογενείς τομείς από το 1970 έως το 2024 (συμπεριλαμβανομένου του τομέα LULUCF από το 1990), παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις τάσεις των εκπομπών για όλες τις χώρες του κόσμου, με αποτέλεσμα μια συνεπή και πλήρη εικόνα των παγκόσμιων, περιφερειακών και εθνικών τάσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, επικαιροποιημένη με τις τελευταίες διαθέσιμες πηγές δεδομένων. Τα δεδομένα EDGAR αντιπροσωπεύουν μια μοναδική παγκόσμια απογραφή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που δημοσιεύεται τακτικά σε ετήσια βάση και παρέχει εκτιμήσεις έως το πιο πρόσφατο έτος για όλες τις χώρες και όλους τους τομείς.
Υπό τη διαχείριση επιστημόνων του ΚΚΕρ, τα δεδομένα του EDGAR συμπληρώνουν —αλλά δεν υποκαθιστούν— τις εθνικές απογραφές των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι εθνικές απογραφές είναι υποχρεωτικές για την υποβολή εκθέσεων στον ΟΗΕ και την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού. Το EDGAR έχει το πλεονέκτημα ότι παράγει εκτιμήσεις συγκρίσιμες μεταξύ των χωρών, παρέχοντας επίσης στοιχεία για χώρες με χαμηλότερη ποιότητα αποθεμάτων ή χωρίς πρόσφατα αποθέματα.
Οι χώρες της ΕΕ υποχρεούνται να παρακολουθούν τις εκπομπές τους βάσει κανόνων υποβολής εκθέσεων που βασίζονται σε διεθνώς συμφωνημένες υποχρεώσεις σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή(IPCC).
Η υποβολή εκθέσεων καλύπτει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από όλους τους τομείς: ενέργεια, βιομηχανικές διεργασίες, χρήση γης, αλλαγή χρήσης γης, δασοκομία, απόβλητα, γεωργία κ.λπ. Ως συμβαλλόμενα μέρη της UNFCCCκαι τη συμφωνία του Παρισιού, η ΕΕ και τα κράτη μέλη υποβάλλουν ετησίως έκθεση στον ΟΗΕ σχετικά με τις οικείες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Η έκθεση συμπληρώνεται με ένα λεπτομερές σύνολο δεδομένων, το οποίο είναι διαθέσιμο στην επιστημονική κοινότητα και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Χάρη στη διαφάνεια, την πληρότητα και το υψηλό επίπεδο λεπτομέρειας, τα δεδομένα EDGAR χρησιμοποιούνται επίσης από μια συνεχώς αυξανόμενη ομάδα ερευνητών, υπευθύνων χάραξης πολιτικής και ενεργών πολιτών ως αξιόπιστη πηγή πληροφοριών σχετικά με τις εκπομπές που σχετίζονται με το κλίμα. Τα δεδομένα του EDGAR παρουσιάζονται επίσης τακτικά στη διάσκεψη των μερών της UNFCCC.και χρησιμοποιείται στην ετήσια έκθεση του UNEP για το χάσμα εκπομπών.
Σχετικοί σύνδεσμοι
Έκθεση του ΚΚΕρ: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από όλες τις χώρες του κόσμου