Νέοι κανόνες για την αξιολόγηση του αποτυπώματος άνθρακα σε φωτοβολταϊκά πάνελ

15/10/2025

Παρόλο που η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά (ΦΒ) θεωρείται τεχνολογία χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, η κατασκευή φωτοβολταϊκών πάνελ μπορεί να είναι ενεργοβόρα και να έχει διαφορετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Για την επίτευξη των στόχων της για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές —μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050— η ΕΕ φιλοδοξεί να ενισχύσει την ανάπτυξη «καθαρής» ηλιακής ενέργειας, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη παραγωγή των συλλεκτών που την παράγουν.

Η έκθεση Εναρμονισμένοι κανόνες για τον υπολογισμό του αποτυπώματος άνθρακα των φωτοβολταϊκών συστοιχιών στο πλαίσιο της οδηγίας της ΕΕ για τον οικολογικό σχεδιασμό σηματοδοτεί ένα από τα πρώτα βήματα στην πορεία προς τη θέσπιση υποχρεωτικών απαιτήσεων αποτυπώματος άνθρακα σε επίπεδο προϊόντος. Η μέθοδος εξοπλίζει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής με τεκμηριωμένα κριτήρια για την αξιολόγηση του αποτυπώματος άνθρακα 1 kWh ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά πάνελ, συμβάλλοντας τελικά στην προώθηση της καινοτομίας και της διαφοροποίησης της αγοράς καθαρότερης ηλιακής τεχνολογίας.

Ηλιακή ενέργεια σε επίπεδο ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο

Ως σημαντική πηγή ανανεώσιμης ενέργειας, η ηλιακή ενέργεια παρουσιάζει εκπληκτική ανάπτυξη: οι παγκόσμιες ηλιακές εγκαταστάσεις το 2024 ανήλθαν σε σχεδόν 600 GW —αύξηση κατά 33 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος— και το μερίδιό τους στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε σε 7 %, διπλασιαζόμενο σε μόλις τρία έτη.

Η ηλιακή ενέργεια είχε την ταχύτερη άνοδο μεταξύ όλων των τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τρεις φορές μεγαλύτερη από την αιολική ενέργεια. Όσον αφορά την ΕΕ, το 2023 η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με ηλιακή ενέργεια ανήλθε σε 5 %, με 271 GW να παράγονται με ηλιακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με το σχέδιο REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πράσινη μετάβαση και τις μαζικές επενδύσεις στην ηλιακή ενέργεια, στόχος είναι η επίτευξη εγκατεστημένης δυναμικότητας παραγωγής φωτοβολταϊκών 600 GW έως το 2030.

Με την υπερπροσφορά φθηνών, εισαγόμενων ηλιακών συλλεκτών και την επικείμενη διαμάχη για τους δασμούς σχετικά με το παγκόσμιο εμπόριο, η επιβολή απαιτήσεων αποτυπώματος άνθρακα θα μπορούσε να συμβάλει στον επαναπροσανατολισμό της αγοράς προς μια πιο βιώσιμη αλυσίδα εφοδιασμού.

Ανάπτυξη μεθόδων και πορίσματα

Οι κανόνες αποσκοπούν στην τυποποίηση του τρόπου υπολογισμού του αποτυπώματος άνθρακα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των φωτοβολταϊκών πάνελ. Κατασκευάζονται με τη μέθοδο περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Επιτροπής και τους κανόνες κατηγορίας περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντος (PEFCR) των φωτοβολταϊκών προϊόντων. Τα τελευταία είναι ειδικά προσαρμοσμένα στα φωτοβολταϊκά πάνελ που χρησιμοποιούνται σε φωτοβολταϊκά συστήματα.

Οι κανόνες καθορίζουν ένα σαφές όριο συστήματος, ξεκινώντας από την εξόρυξη πρώτων υλών έως την κατασκευή και τη διανομή, και ορίζουν μια συνεπή λειτουργική μονάδα: γραμμάρια ισοδυνάμου CO2 ανά κιλοβατώρα (gCO2eq/kWh) παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.

Η έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα του αποτυπώματος άνθρακα σε διάφορα σενάρια κατασκευής. Ανάλογα με παράγοντες όπως η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και ο τύπος που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, η διάρκεια ζωής των πάνελ περιεκτικότητας σε πυρίτιο, η ένταση άνθρακα των φωτοβολταϊκών πάνελ κυμαίνεται από τα ευνοϊκότερα 10,8 gCO2eq/kWh έως τα βαρύτερα από άνθρακα 44 gCO2eq/kWh.

Οι κύριοι συντελεστές στο αποτύπωμα άνθρακα των φωτοβολταϊκών πάνελ μονοκρυσταλλικού και πολυκρυσταλλικού πυριτίου περιλαμβάνουν την ηλεκτρική ενέργεια για την κατασκευή του πυριτίου, την περιεκτικότητα σε πυρίτιο, το πλαίσιο αλουμινίου και το γυαλί. Ειδικότερα, η διάρκεια ζωής του προϊόντος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά το αποτύπωμα άνθρακα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε μια μάλλον νέα αγορά, όπως είναι τα φωτοβολταϊκά πάνελ, όπου ο πραγματικός αντίκτυπος των αποβλήτων τους στο τέλος του κύκλου ζωής δεν έχει ακόμη μετρηθεί.

Κοιτάζοντας μπροστά

Η έκθεση παρέχει μια μεθοδολογία που πρέπει να εφαρμόζεται στο κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ, ιδίως —αλλά όχι αποκλειστικά— τα μέτρα στο πλαίσιο της πολιτικής οικολογικού σχεδιασμού. Επιπλέον, η μελέτη ζητεί μελλοντική έρευνα που θα μπορούσε να επεκτείνει την εναρμονισμένη μέθοδο σε άλλες κατηγορίες περιβαλλοντικών επιπτώσεων πέραν του αποτυπώματος άνθρακα, όπως η χρήση πόρων και τα αιωρούμενα σωματίδια.

Τονίζει επίσης την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι εξελισσόμενες φωτοβολταϊκές τεχνολογίες —όπως τα φωτοβολταϊκά πάνελ μονής διασταύρωσης και πυριτίου-περοβσκίτη, τα οποία δυνητικά θα κλιμακωθούν σε εμπορική χρήση.

Καθώς η Ευρώπη εργάζεται για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της για το 2030 και το 2050, η εναρμονισμένη λογιστική καταγραφή του άνθρακα για τους ηλιακούς συλλέκτες προσφέρει ένα ζωτικής σημασίας εργαλείο για να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας δεν θα αποβεί εις βάρος της βιωσιμότητας της παραγωγής.