Μικρή πρόοδος στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

18/04/2025

Στις 30 Ιανουαρίου, το Κοινό Κέντρο Ερευνών δημοσίευσε την πιο ολοκληρωμένη μελέτη σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη των ευρέων στόχων της Πράσινης Συμφωνίας. Η Πράσινη Συμφωνία αποσκοπεί στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55 % έως το 2030, στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και σε μια αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων οικονομία. Βασίζεται σε μέτρα στήριξης σε όλους τους τομείς που καλύπτουν την ενέργεια, τις μεταφορές, την κυκλική οικονομία, τη γεωργία και τα τρόφιμα, τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, τη ρύπανση των υδάτων, του εδάφους και της ατμόσφαιρας.

Η συστηματική ανάλυση καταγράφει την πρόοδο από την καθαρή ενέργεια στους στόχους για τη βιοποικιλότητα και τη μηδενική ρύπανση, και αναφέρεται στην έκθεση προόδου για τη δράση για το κλίμα.

Πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας

Η μελέτη προσδιορίζει 154 δεσμευτικούς και μη δεσμευτικούς στόχους που απαρτίζουν την Πράσινη Συμφωνία και παρέχει ένα στιγμιότυπο της προόδου στην επίτευξή τους, με βάση τις διαθέσιμες γνώσεις και δεδομένα.

Αναλύονται σε επτά θεματικούς τομείς για να βοηθήσουν στην εύκολη πλοήγηση στην πρόοδο προς την Πράσινη Συμφωνία: φιλοδοξία για το κλίμα· καθαρή, οικονομικά προσιτή και ασφαλής ενέργεια· κυκλική οικονομία· βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα· οικολογικός προσανατολισμός της κοινής γεωργικής πολιτικής και της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο»· διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας· και προς την κατεύθυνση της μηδενικής ρύπανσης για ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες.

Βασικά πορίσματα

Από τους 154 στόχους, 32 βρίσκονται επί του παρόντος σε τροχιά και 64 χαρακτηρίζονται ως «απαιτούμενη επιτάχυνση», πράγμα που σημαίνει ότι λειτουργούν, αλλά απαιτείται μεγαλύτερη πρόοδος για την έγκαιρη επίτευξη των στόχων. 15 από τους στόχους διαπιστώνεται ότι «δεν προχωρούν» ή «οπισθοδρομούν», και για 43 από τους στόχους δεν υπάρχουν επί του παρόντος διαθέσιμα στοιχεία.

Σε πολλούς τομείς έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος προς την κατεύθυνση του βιώσιμου μετασχηματισμού της Ευρώπης. Για παράδειγμα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώνονται σταθερά, με σημαντικές μειώσεις σε βασικούς τομείς όπως η ενέργεια και η βιομηχανία. Η πρόοδος στις διαδικασίες ανακύκλωσης και βιώσιμης παραγωγής οδηγεί τη μετάβαση σε μια καθαρή και κυκλική οικονομία, αντιμετωπίζοντας τα απόβλητα και τονίζοντας την ανάγκη να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από πεπερασμένους πόρους.

Ενώ η πρόοδος είναι πολλά υποσχόμενη, η ανάληψη μεγαλύτερης δράσης είναι απαραίτητη για την επίτευξη των στόχων για το 2030 και πέραν αυτού σε ορισμένους τομείς. Για παράδειγμα, στον τομέα της ενέργειας, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να αναπτυχθούν ταχύτερα για να επιτύχουν τον στόχο του 42,5 % και πρέπει να υποστηριχθούν από επενδύσεις σε υποδομές και καινοτομία. Η επέκταση των προστατευόμενων περιοχών και η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων θα είναι ζωτικής σημασίας για την αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας. Απαιτούνται επίσης βελτιωμένα συστήματα δεδομένων και παρακολούθησης για την παρακολούθηση της προόδου, καθώς το 28 % των στόχων δεν διαθέτουν επαρκή στοιχεία σήμερα.

Μεικτά αποτελέσματα: είναι η Ευρώπη σε καλό δρόμο για το 2050;

Η πρόοδος είναι μικτή διότι πολλές νομοθετικές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας έχουν εγκριθεί μόλις πρόσφατα, όπως ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης, και δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί. Άλλα συζητούνται ή έχουν μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να επιτευχθούν σημαντικά αποτελέσματα. Ο προσδιορισμός του κατά πόσον βρισκόμαστε σε τροχιά επίτευξης των διαφόρων στόχων είναι απαραίτητος για την κατανόηση των περιπτώσεων στις οποίες απαιτείται περισσότερη δράση για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της Πράσινης Συμφωνίας και για τη διασφάλιση ευημερίας χωρίς αποκλεισμούς για τους ευρωπαίους πολίτες εντός των ορίων του πλανήτη.

Η μελέτη εντοπίζει ορισμένους τομείς που προκαλούν μεγάλη ανησυχία: είτε όταν η πρόοδος δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο είτε όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για τη μέτρηση της προόδου. Για παράδειγμα, οι κοινοί πληθυσμοί πτηνών παρουσιάζουν θετικά σημάδια ανάκαμψης από το 2010, αλλά οι πληθυσμοί των πτηνών σε γεωργικές εκτάσεις εξακολουθούν να μειώνονται σταθερά.

Απαιτείται ταχύτερη πρόοδος

Η μελέτη δείχνει ότι βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο για την επίτευξη προόδου όσον αφορά την Πράσινη Συμφωνία. Οι περισσότερες πολιτικές και υποστηρικτικά εργαλεία έχουν τεθεί σε εφαρμογή και αρχίζουν να αποφέρουν αποτελέσματα. Ωστόσο, για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι για το 2030 και το 2050, η πρόοδος πρέπει να επιταχυνθεί σε πολλούς τομείς.

Η πλήρης υλοποίηση και εφαρμογή αυτών των πολιτικών μέσω μέτρων σε επίπεδο κρατών μελών είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας. Είναι ζωτικής σημασίας να γίνουν αλλαγές στα συστήματα σε όλους τους τομείς και να στραφούν προς πιο υπεύθυνα μοντέλα κατανάλωσης και παραγωγής.