Ενέργεια

Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη διασφάλιση της καταλληλότητας των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας για το μέλλον

03/08/2025

Η Επιτροπή παρουσίασε σήμερα έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τις προληπτικές επενδύσεις για την ανάπτυξη μελλοντοστραφών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Με εκτιμώμενα 730 δισ. ευρώ για τη διανομή και 477 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη του δικτύου μεταφοράς που απαιτούνται έως το 2040, το έγγραφο απευθύνεται στις χώρες της ΕΕ, στις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, καθώς και στους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής. Προσφέρει καθοδήγηση για να τους βοηθήσει να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε οι επενδύσεις στο δίκτυο να αντικατοπτρίζουν τις μελλοντικές ανάγκες, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική προσιτότητα για τους καταναλωτές και την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας. Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί συνέχεια του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα δίκτυα του 2023 και του σχεδίου δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια.

Οι προληπτικές επενδύσεις καλύπτουν ανάγκες ανάπτυξης δικτύων πέραν εκείνων που σχετίζονται με υφιστάμενα αιτήματα σύνδεσης με το δίκτυο από έργα παραγωγής ή ζήτησης. Θα πρέπει να βασίζονται στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες που προσδιορίζονται στα προγράμματα ανάπτυξης δικτύων τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο. Θα πρέπει επίσης να στηρίζουν την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ενέργεια και το κλίμα.

Τα συγκεκριμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν ενισχύσεις του δικτύου, προπαρασκευαστικές εργασίες με περιορισμένο κόστος για τη διεύρυνση των υποσταθμών ή την προσθήκη εφεδρικών σωλήνων καλωδίων ενόψει μελλοντικών αυξήσεων της δυναμικότητας. Αυτό θα μπορούσε, ειδικότερα, να διευκολύνει περαιτέρω την ανάπτυξη περιοχών επιτάχυνσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή υπεράκτιων περιοχών ανάπτυξης.

Στις σημερινές κατευθυντήριες γραμμές διατυπώνονται συγκεκριμένες συστάσεις σε 3 βασικούς τομείς: προγραμματισμός δικτύων, κανονιστικός έλεγχος και κόστος και κίνητρα.

Ο σχεδιασμός δικτύων θα πρέπει να βασίζεται σε αξιόπιστα σενάρια μελλοντικής ζήτησης και παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τις στρατηγικές για την ενέργεια και το κλίμα, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα. Οι περίοδοι προγραμματισμού θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλες και τα ενδιαφερόμενα μέρη θα πρέπει να περιλαμβάνονται στα πρώτα στάδια της διαδικασίας, ώστε να αποτυπώνονται δεόντως οι μελλοντικές ανάγκες. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή εμπειρογνωσία και προσωπικό για την αξιολόγηση των σχεδίων ανάπτυξης δικτύων, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο διανομής, και για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χορήγηση κινήτρων για τέτοιες επενδύσεις. Πρέπει να διασφαλίσουν ότι το κανονιστικό πλαίσιο είναι σταθερό και ισορροπημένο για τους φορείς υλοποίησης έργων και τους τελικούς πελάτες.

Για τις προληπτικές επενδύσεις, ο σαφής επιμερισμός του κινδύνου που σχετίζεται με τη μελλοντική χρήση του περιουσιακού στοιχείου θα πρέπει να καθορίζεται πολύ νωρίτερα. Επιπλέον, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο διαδικασίας έγκρισης δύο σταδίων για την επιτάχυνση των έργων δικτύου, με παράλληλη ελαχιστοποίηση του κινδύνου και του κόστους, η οποία θα καλύπτει: i) σχεδιασμός και αδειοδότηση, και ii) κατασκευή. Μετά την έγκριση των περιουσιακών στοιχείων, η αμοιβή τους δεν θα πρέπει να αμφισβητείται αναδρομικά, για παράδειγμα, εάν το αρχικό ποσοστό χρησιμοποίησης του δεδομένου περιουσιακού στοιχείου είναι χαμηλότερο από το προβλεπόμενο.

Όσον αφορά τα τιμολόγια δικτύου και τα τέλη σύνδεσης, στις κατευθυντήριες γραμμές επισημαίνεται ότι τα τέλη που αντικατοπτρίζουν όχι μόνο την υφιστάμενη δυναμικότητα του δικτύου αλλά και τις προγραμματισμένες επενδύσεις ενδέχεται, κατά συνέπεια, να προσελκύσουν νέα παραγωγή και φορτία σε τοποθεσίες όπου το δίκτυο είναι έτοιμο ή θα είναι έτοιμο στο άμεσο μέλλον. Τέλος, το έγγραφο προτείνει ότι η χρήση κρατικών εγγυήσεων ή δημόσιου προϋπολογισμού για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους που προκύπτει από μέτρα για την επιτάχυνση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και της ολοκλήρωσης της αγοράς, μεταξύ άλλων για προληπτικές επενδύσεις, θα μπορούσε να εξεταστεί σύμφωνα με το κανονιστικό πλαίσιο και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Επόμενα βήματα

Οι χώρες της ΕΕ και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές καλούνται να λάβουν υπόψη αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές κατά τον σχεδιασμό των εθνικών πλαισίων για τον σχεδιασμό του δικτύου, τα τέλη σύνδεσης και τα τιμολόγια δικτύου, καθώς και την έγκριση του κανονιστικού κόστους. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να τους στηρίξει στις προσπάθειές τους.

Για την περαιτέρω ενίσχυση του σχεδιασμού των δικτύων, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει τη δέσμη μέτρων για τα ευρωπαϊκά δίκτυα έως το τέλος του 2025. Η σχετική δημόσια διαβούλευση είναι ήδη ανοικτή και διαρκεί έως τις 5 Αυγούστου 2025.

Ιστορικό

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει επί του παρόντος σημαντικές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη του δικτύου, οι οποίες οδηγούν σε αυξανόμενους χρόνους σύνδεσης και, ως εκ τούτου, επιβραδύνουν τις προσπάθειες της ΕΕ για την απαλλαγή της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η μεταρρύθμιση του 2024 για τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας περιλάμβανε προληπτικές επενδύσεις στο κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ. Σύμφωνα με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, οι μεθοδολογίες τιμολόγησης θα πρέπει να παρέχουν κατάλληλα κίνητρα τόσο σε βραχυπρόθεσμη όσο και σε μεσοπρόθεσμη/μακροπρόθεσμη προοπτική, συμπεριλαμβανομένων των προληπτικών επενδύσεων, και το σχετικό κόστος θα πρέπει να αναγνωρίζεται από το κανονιστικό πλαίσιο. Στη δράση 4 του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα δίκτυα του 2023 αναλύθηκε περαιτέρω η σημασία της παροχής τέτοιων κινήτρων και ανατέθηκε στην Επιτροπή να προτείνει έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τους όρους για την πιθανή έγκριση προληπτικών επενδύσεων.

Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή διοργάνωσε συζήτηση σε 2 εκδόσεις του Φόρουμ Υποδομών της Κοπεγχάγης, καθώς και 2 στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και 2 υβριδικά εργαστήρια στις Βρυξέλλες. Την άνοιξη του 2024, ο Οργανισμός της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (CEER) παρουσίασαν τη γνώμη τους, η οποία τροφοδότησε τις συζητήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές.