Η ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Επί του παρόντος, η διαχείριση των αποβλήτων της ΕΕ μειώνει τις ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) της ΕΕ κατά περίπου 1%, σε αντίθεση με την παγκόσμια διαχείριση αποβλήτων, η οποία είναι καθαρή πηγή εκπομπών. Έως και το 83% της μείωσης των εκπομπών στην ΕΕ οφείλεται στην εξαιρετικά επιτυχή διαχείριση των μεταλλικών αποβλήτων.
Αυτό αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό τις εκπομπές από τη διαχείριση σημαντικών τύπων αποβλήτων, όπως τα πλαστικά, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα βιολογικά απόβλητα, καθώς το ποσοστό ανακύκλωσής τους είναι σχετικά χαμηλό-συχνά τείνουν να καταλήγουν σε μεικτά απόβλητα, τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στις εκπομπές.
Αυτά είναι μερικά από τα κύρια πορίσματα που δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική εργασία με τίτλο «Comprehensive assessment of environmental and economic impacts of the whole EU waste management system», μια ερευνητική συνεργασία μεταξύ του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Δανίας..
Η μελέτη γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των παραγόμενων και των συλλεγόμενων αποβλήτων, λαμβάνει υπόψη όλες τις ροές αποβλήτων και εφαρμόζει την αξιολόγηση του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) και την κοστολόγηση του κύκλου ζωής (ΚΚΖ).
Προσδιορίζει ποσοτικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε 16 κατηγορίες (π.χ. κλιματική αλλαγή, αιωρούμενα σωματίδια, καταστροφή του όζοντος) και το οικονομικό κόστος που συνδέεται με την επεξεργασία και τη διάθεση και των 16 τύπων αποβλήτων. Τέλος, οι συγγραφείς εντοπίζουν επίσης τομείς που επιδέχονται βελτίωση.
Η μελέτη τονίζει την ανάγκη να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για τη μείωση της εσφαλμένης κατανομής ανακυκλώσιμων αποβλήτων σε μεικτά απόβλητα. Παρέχει ένα πολύτιμο εργαλείο για την αξιολόγηση σεναρίων, τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων και την προώθηση των στόχων της ΕΕ για την κυκλική οικονομία.
Ποσοτικός προσδιορισμός της παραγωγής αποβλήτων
Τα στοιχεία σχετικά με την ποσότητα των αποβλήτων που συλλέγονται στην ΕΕ παρακολουθούνται από την Eurostat. Στο πλαίσιο αυτό, είναι καίριας σημασίας να παρακολουθείται η ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται, ώστε να αξιολογείται κατά πόσον η διαλογή (οικιακών και μη οικιακών) αποβλήτων και η συλλογή τους είναι αποτελεσματικές.
Για να δώσουμε ένα παράδειγμα για τα οικιακά απορρίμματα: όταν ένα άτομο ρίχνει έναν πλαστικό δίσκο στον περιέκτη μεικτών αποβλήτων αντί στον κατάλληλο, το υλικό δεν καταγράφεται ως συλλογή πλαστικών αποβλήτων. Στο τέλος, περίπου το 50% των αποβλήτων που παράγονται από τα νοικοκυριάκαταλήγει στον μικτό κάδο.
Συνολικά, η ποσότητα των αποβλήτων που διαχωρίζονται και συλλέγονται σωστά, σε επίπεδο νοικοκυριού, αλλά όχι μόνο (αυτό συμβαίνει επίσης με πολλές άλλες ροές αποβλήτων, όπως τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων, τα εμπορικά και γεωργικά απόβλητα κ.λπ.) είναι πολύ χαμηλότερη από ό, τι πραγματικά παράγεται. Με άλλα λόγια, πολλά ανακυκλώσιμα υλικά δεν διαχωρίζονται και δεν συλλέγονται σωστά.
Όσον αφορά τα πλαστικά απόβλητα, οι στατιστικές παρακολουθούν μόνο την ανακύκλωση πλαστικών συσκευασιών, εκ των οποίων το 41% συλλέγεται επί του παρόντος χωριστά και αποστέλλεται για ανακύκλωση. Περίπου το 22% των αποβλήτων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων μετά την κατανάλωση συλλέγονται χωριστά και αποστέλλονται για ανακύκλωση. Λιγότερα από τα μισά βιολογικά απόβλητα που παρήχθησαν το 2017 στην ΕΕ συλλέχθηκαν χωριστά και απεστάλησαν για ανακύκλωση.
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη διαχείριση αποβλήτων στην ΕΕ
Η μελέτη διαπίστωσε ότι η διαχείριση αποβλήτων στην ΕΕ εξοικονομεί 17 kg ισοδυνάμου CO2 ανά τόνο διαχειριζόμενων αποβλήτων, δηλαδή περίπου 34 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου CO2 ετησίως.
Πρόκειται για εξοικονόμηση μόλις 1% σε σύγκριση με τις συνολικές ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της οικονομίας της ΕΕ (περίπου 3800 εκατομμύρια τόνοι ισοδυνάμου CO2 το 2020), αν και σε αντίθεση με τον υπόλοιπο κόσμο, όπου η διαχείριση αποβλήτων συνεπάγεται καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Συγκριτικά, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι εκπέμπονται περίπου 250 kg ισοδυνάμου CO2 ανά τόνο αστικών αποβλήτων.παγκόσμια διαχείριση.
Ενώ η διαχείριση των μετάλλων εξοικονομεί εκπομπές, η διαχείριση άλλων τύπων αποβλήτων χρειάζεται στοχευμένες βελτιώσεις.
Τα πλαστικά, τα βιολογικά απόβλητα, τα ορυκτά απόβλητα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η ιλύς, άλλα επικίνδυνα απόβλητα, τα μη επικίνδυνα χημικά απόβλητα και το έδαφος είναι οι ροές υλικών για τις οποίες οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη διαχείριση υπερβαίνουν κατά πολύ την εξοικονόμηση αερίων του θερμοκηπίου που συνδέεται με την ανακύκλωσή τους ή άλλες μορφές ανάκτησης.
Τα πλαστικά, τα βιολογικά απόβλητα και τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων έχουν χαμηλά ποσοστά συλλογής που οδηγούν σε υψηλές ποσότητες εσφαλμένης κατανομής στα μεικτά απόβλητα.
Με τη σειρά τους, τα συλλεγόμενα μεικτά απόβλητα συμβάλλουν σημαντικά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου λόγω της εσφαλμένης κατανομής των ανακυκλώσιμων και των επακόλουθων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από χώρους υγειονομικής ταφής και αποτεφρωτήρες στους οποίους απορρίπτονται ως επί το πλείστον.
Από την άποψη του κόστους, όλα τα υλικά επιβαρύνονται με καθαρό κοινωνικό κόστος, εκτός από τα μέταλλα, για τα οποία υπάρχουν επίσης περιθώρια βελτίωσης (ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση της ποιότητας των απορριμμάτων).
Τα ορυκτά απόβλητα, τα βιολογικά απόβλητα και τα πλαστικά απόβλητα είναι τα πιο ακριβά στη διαχείριση. Τα συμπεράσματα της μελέτης υπογραμμίζουν την ανάγκη βελτίωσης της συλλογής και της διαλογής των αποβλήτων, ιδίως για τα πλαστικά, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα βιολογικά απόβλητα.
Κόστος διαχείρισης αποβλήτων στην ΕΕ
Η μελέτη διαπιστώνει ότι το κοινωνικό κόστος —συμπεριλαμβανομένου του εσωτερικού κόστους, που σχετίζεται με τα διάφορα στάδια της διαχείρισης αποβλήτων, και του περιβαλλοντικού εξωτερικού κόστους, το οποίο αποτιμήθηκε χρηματικά-του συστήματος διαχείρισης αποβλήτων ανέρχεται σε 68 EUR ανά τόνο διαχειριζόμενων αποβλήτων, ποσό που αντιστοιχεί σε 136 δισ. EUR ετησίως ή 304 EUR ανά πολίτη.
Αυτό σημαίνει ότι η διαχείριση των αποβλήτων στην ΕΕ απέχει ακόμη πολύ από την επίτευξη θετικού καθαρού οφέλους: η κοινωνική αξία που εξάγεται από τα απόβλητα δεν αντισταθμίζει το κοινωνικό κόστος που προκύπτει για τη διαχείρισή τους. Τα μόνα υλικά για τα οποία επιτυγχάνεται καθαρό κοινωνικό όφελος είναι τα μέταλλα.
Συγκριτικά, ο ΟΗΕ εκτιμά το κοινωνικό κόστος της (δημοτικής) διαχείρισης αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο σε περίπου 149 EUR ανά τόνο υπό διαχείριση, ποσό που υπερβαίνει το διπλάσιο του συνολικού κόστους διαχείρισης αποβλήτων της ΕΕ. Ενώ η ΕΕ έχει καλύτερες επιδόσεις από τον υπόλοιπο κόσμο, ένα πραγματικά βιώσιμο κυκλικό σύστημα θα αποφέρει θετικά καθαρά οφέλη σε κοινωνικό επίπεδο, καθώς το υλικό θα ανακυκλώνεται στην οικονομία και η αξία του θα διατηρείται.
Οι μεθοδολογίες αξιολόγησης του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) και κοστολόγησης του κύκλου ζωής (ΚΚΖ) χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των επιπτώσεων και του κόστους καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των αποβλήτων, από τη στιγμή της παραγωγής των αποβλήτων έως τη στιγμή της διάθεσής τους, συμπεριλαμβανομένων όλων των σχετικών επεξεργασιών και των εκπομπών τους (π.χ. συλλογή, μεταφορά, διαλογή, αποτέφρωση, ανακύκλωση, υγειονομική ταφή).
Επιπλέον, οι μεθοδολογίες λαμβάνουν υπόψη τις εξοικονομήσεις που επιτυγχάνονται μέσω της ενάρετης διαχείρισης: όταν ανακυκλώνονται απόβλητα, παράγονται νέα υλικά που αντικαθιστούν παρθένα υλικά, τα οποία διαφορετικά εξορύσσονται και παράγονται. Αυτό μεταφράζεται σε εξοικονόμηση περιβαλλοντικών πόρων (π.χ. αερίων του θερμοκηπίου) και εξοικονόμηση κόστους (έσοδα από την πώληση υλικών). Ομοίως, όταν τα απόβλητα χρησιμοποιούνται για εξοικονόμηση ενέργειας, περιβάλλοντος και κόστους, συμβαίνουν επίσης.
Πού βρίσκεται η νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με την ανακύκλωση;
Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ. Η ΕΕ διαθέτει πολλούς νόμους για την αντιμετώπιση των διαφόρων τύπων αποβλήτων.
Βασικός μεταξύ αυτών είναι ο νέος κανονισμός για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (PPWR) και η οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης. Και οι δύο θέτουν φιλόδοξους στόχους για την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών συσκευασιών, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της ΕΕ για σημαντική μείωση των πλαστικών αποβλήτων.
Η εν λόγω νομοθεσία δεν αποσκοπεί μόνο στην ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής ζημίας, αλλά και στην προώθηση βιώσιμων πρακτικών σε όλους τους κλάδους.
Το θεματολόγιο της ΕΕ εκτείνεται πέρα από τα πλαστικά, μεταξύ άλλων με την επικείμενη πράξη για την κυκλική οικονομία, η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία ενιαίας αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών, στην αύξηση της προσφοράς ανακυκλωμένων υλικών υψηλής ποιότητας και στην τόνωση της ζήτησης για τα υλικά αυτά στην ΕΕ.
Η πρωτοβουλία αυτή αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη δέσμευση για τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία, όπου τα απόβλητα ελαχιστοποιούνται και οι πόροι χρησιμοποιούνται και επαναχρησιμοποιούνται αποτελεσματικά.
Εν τω μεταξύ, η οδηγία-πλαίσιο της ΕΕ για τα απόβλητα υποχρεώνει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν συστήματα χωριστής συλλογής για τα βιολογικά απόβλητα και τα απόβλητα κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, θέτοντας τις βάσεις για την επίτευξη του στόχου ανακύκλωσης του 65 % των αστικών αποβλήτων έως το 2035.
Σχετικό περιεχόμενο
Δημόσια διαβούλευση σχετικά με την πράξη για την κυκλική οικονομία