Η Επιτροπή τροποποιεί τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα τροποποιήσεις των κανόνων της για τις κρατικές ενισχύσεις με σκοπό να δοθεί στο κοινό πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα σε σχέση με τις αποφάσεις της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή αναθεώρησε τους κανόνες που επιτρέπουν σε μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) να ζητούν από την Επιτροπή να επανεξετάσει ορισμένες αποφάσεις κρατικών ενισχύσεων προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσον αυτές αντιβαίνουν στην περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ. Με τον νέο αυτό μηχανισμό επανεξέτασης, η Επιτροπή ανταποκρίνεται στα πορίσματα στα οποία κατέληξε η επιτροπή συμμόρφωσης της σύμβασης του Aarhus στην υπόθεση ACCC/C/2015/128.

Με την ευκαιρία της αναθεώρησης αυτής, η Επιτροπή επικαιροποίησε επίσης άλλες διατάξεις του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 794/2004 για τις κρατικές ενισχύσεις και του κώδικα βέλτιστων πρακτικών για τις κρατικές ενισχύσεις, σύμφωνα με την πάγια πρακτική της Επιτροπής και τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ.

Ο νέος μηχανισμός επανεξέτασης

Η αναθεώρηση περιλαμβάνει ιδίως τις ακόλουθες προϋποθέσεις, όπως προσδιορίζονται στον κώδικα βέλτιστων πρακτικών:

• Κάθε ΜΚΟ που πληροί ένα σύνολο κριτηρίων μπορεί να υποβάλει αίτηση επανεξέτασης. Τα κριτήρια αυτά αφορούν την ανεξαρτησία, τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και τη δραστηριότητα της ΜΚΟ σε σχέση με την αίτηση, καθώς και την αποδεδειγμένη πείρα της στον τομέα του περιβάλλοντος.
• Οι πράξεις που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αιτήσεων επανεξέτασης είναι οριστικές αποφάσεις για κρατικές ενισχύσεις με τις οποίες περατώνεται η επίσημη διαδικασία έρευνας που κινήθηκε δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (στο εξής: ΣΛΕΕ), διαπιστώνοντας ότι ένα μέτρο είναι συμβατό με την εσωτερική αγορά («θετική απόφαση») ή μπορεί να είναι συμβατό υπό όρους («απόφαση υπό όρους»). Επανεξέταση μπορεί να ζητηθεί για όλους τους λόγους συμβατότητας βάσει της ΣΛΕΕ για την έγκριση κρατικών ενισχύσεων, εκτός από τις τελικές αποφάσεις που εκδίδονται δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ («ενισχύσεις κοινωνικού χαρακτήρα προς μεμονωμένους καταναλωτές» και «ενισχύσεις για την επανόρθωση ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα») και του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ όσον αφορά τις ενισχύσεις «για την άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας κράτους μέλους».
• Οι επιλέξιμες ΜΚΟ θα πρέπει να αποδείξουν ότι η ενισχυόμενη δραστηριότητα ή οποιαδήποτε από τις πτυχές του μέτρου κρατικής ενίσχυσης που έχει εγκριθεί με απόφαση της Επιτροπής, οι οποίες είναι αδιαχώριστες από τον στόχο της ενίσχυσης («άρρηκτα συνδεδεμένες»), παραβιάζουν συγκεκριμένο/-ους κανόνα/-ες της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ.
• Η αίτηση θα πρέπει να υποβληθεί μέσω εντύπου εντός 8 εβδομάδων από τη δημοσίευση της απόφασης κρατικής ενίσχυσης στην Επίσημη Εφημερίδα.  Η Επιτροπή θα απαντήσει εντός 16 εβδομάδων από τη λήξη της προθεσμίας των οκτώ εβδομάδων. Η περίοδος αυτή μπορεί να παραταθεί σε 22 εβδομάδες σε αιτιολογημένες περιπτώσεις. Η Επιτροπή θα δημοσιεύσει τις αιτήσεις και τις απαντήσεις σε ειδικό ιστότοπο.
• Οι αιτούντες μπορούν να προσφύγουν κατά της απάντησης της Επιτροπής ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ.

Μετά την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να επιβεβαιώνουν στο έντυπο κοινοποίησης κρατικής ενίσχυσης ότι ούτε η ενισχυόμενη δραστηριότητα ούτε το μέτρο ενίσχυσης αντιβαίνουν στο περιβαλλοντικό δίκαιο της ΕΕ.

Έναρξη ισχύος και εφαρμογή

Οι επιλέξιμες ΜΚΟ θα μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις επανεξέτασης τελικών αποφάσεων για κρατικές ενισχύσεις με τις οποίες εγκρίνονται ενισχύσεις που κοινοποίησαν κράτη μέλη, αρχής γενομένης δύο μήνες από τη δημοσίευση των τροποποιήσεων του εκτελεστικού κανονισμού στην Επίσημη Εφημερίδα.

Αιτήσεις μπορούν επίσης να υποβάλλονται σε σχέση με τελικές αποφάσεις που επιτρέπουν μη κοινοποιηθείσες ενισχύσεις, όταν η απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας βάσει του άρθρου 108 παράγραφος 2 της Συνθήκης εκδόθηκε μετά τη δημοσίευση των τροποποιήσεων του εκτελεστικού κανονισμού στην Επίσημη Εφημερίδα.

Επόμενα βήματα

Το τέταρτο τρίμηνο του 2025 η Επιτροπή θα δημοσιεύσει στον ιστότοπό της κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την έννοια του «άρρηκτου συνδέσμου», που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαπίστωση παραβίασης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ στο πλαίσιο διαδικασίας κρατικών ενισχύσεων.

Ιστορικό

Η έγκριση των τροποποιήσεων του εκτελεστικού κανονισμού και ο αναθεωρημένος κώδικας βέλτιστων πρακτικών δίνουν συνέχεια στα πορίσματα στα οποία κατέληξε το 2021 η επιτροπή συμμόρφωσης της σύμβασης του Aarhus, σύμφωνα με τα οποία η ΕΕ παραβιάζει τη σύμβαση του Aarhus διότι το κοινό δεν μπορεί να προσβάλει αποφάσεις κρατικής ενίσχυσης που εκδίδονται δυνάμει του άρθρου 108 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, όταν οι εν λόγω αποφάσεις εικάζεται ότι παραβιάζουν το περιβαλλοντικό δίκαιο της ΕΕ.

Στις 17 Μαΐου 2023, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία προσδιορίζονται επιλογές για τη συνέχεια που πρέπει να δοθεί στα πορίσματα της επιτροπής συμμόρφωσης της σύμβασης του Aarhus με στόχο τη δημιουργία νέας διαδικασίας.

Η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής στοιχείων στις 30 Μαΐου 2024 και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε στοχευμένη διαβούλευση από την 1η Ιουλίου 2024 έως τις 6 Σεπτεμβρίου 2024. Από τις 7 Φεβρουαρίου έως τις 21 Μαρτίου 2025, η Επιτροπή διεξήγαγε δημόσια διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, μέσω της οποίας έλαβε τις απόψεις κρατών μελών, δημόσιων αρχών, πολιτών, επιχειρήσεων, επιχειρηματικών ενώσεων και άλλων οργανώσεων (συμπεριλαμβανομένων περιβαλλοντικών ΜΚΟ), νομικών και μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας σχετικά με τα σχέδια τροποποιήσεων του εκτελεστικού κανονισμού και του κώδικα βέλτιστων πρακτικών.

Για περισσότερες πληροφορίες

Οι αναθεωρημένοι κανόνες συνοδεύονται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής το οποίο αξιολογεί το πεδίο εφαρμογής, το περιεχόμενο και τις πιθανές επιπτώσεις της νέας διαδικασίας και συνοψίζει τις πληροφορίες που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων διαβούλευσης που διοργάνωσε η Επιτροπή.