Η ΕΕ πρόκειται να τερματίσει πλήρως την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια
Η ΕΕ θα τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια διακόπτοντας τις εισαγωγές ρωσικού αερίου και πετρελαίου και καταργώντας σταδιακά τη ρωσική πυρηνική ενέργεια, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζει σταθερό ενεργειακό εφοδιασμό και τιμές σε ολόκληρη την Ένωση. Ο χάρτης πορείας REPowerEU, που παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανοίγει τον δρόμο για την πλήρη ενεργειακή ανεξαρτησία της ΕΕ από τη Ρωσία.
Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU και με την επιβολή κυρώσεων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2024 η ΕΕ κατέγραψε ανάκαμψη των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Επομένως, απαιτούνται πιο συντονισμένες δράσεις, καθώς η υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας συνιστά απειλή για την ασφάλεια.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε σχετικά: «Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε βάναυσα τους κινδύνους εκβιασμού, οικονομικού εξαναγκασμού και κλυδωνισμών των τιμών. Με το REPowerEU, διαφοροποιήσαμε τον ενεργειακό μας εφοδιασμό και μειώσαμε δραστικά την προηγούμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ήρθε η στιγμή η Ευρώπη να διακόψει εντελώς τους ενεργειακούς δεσμούς της με έναν αναξιόπιστο προμηθευτή. Η ενέργεια που καταλήγει στην ήπειρό μας δεν πρέπει να χρηματοδοτεί έναν επιθετικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Το οφείλουμε αυτό στους πολίτες μας, στις επιχειρήσεις μας και στους γενναίους Ουκρανούς φίλους μας.»
Ο χάρτης πορείας καθορίζει τη σταδιακή απομάκρυνση του ρωσικού πετρελαίου, αερίου και πυρηνικής ενέργειας από τις αγορές της ΕΕ, η οποία θα πραγματοποιηθεί με συντονισμένο και ασφαλή τρόπο, καθώς προωθούμε την ενεργειακή μας μετάβαση. Τα μέτρα σχεδιάστηκαν ώστε να διαφυλάξουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, περιορίζοντας παράλληλα τις επιπτώσεις στις τιμές και τις αγορές.
Από το 2025 προβλέπεται ραγδαία αύξηση των παγκόσμιου εφοδιασμού με ΥΦΑ, ενώ η ζήτηση αερίου θα μειωθεί. Με την πλήρη εφαρμογή του πλαισίου ενεργειακής μετάβασης και του σχεδίου δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, η ΕΕ αναμένεται να αντικαταστήσει έως και 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου έως το 2030, γεγονός που σημαίνει μείωση της ζήτησης κατά 40 έως 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2027. Παράλληλα, η δυναμικότητα ΥΦΑ αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2028, δηλαδή πέντε φορές περισσότερο από τις τρέχουσες εισαγωγές ρωσικού αερίου στην ΕΕ.
Τον σημερινό χάρτη πορείας θα ακολουθήσουν νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής τον επόμενο μήνα.
Συντονισμένη και σταδιακή κατάργηση του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία
Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη ώστε η σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ να γίνει με σταδιακό και καλά συντονισμένο τρόπο σε ολόκληρη την Ένωση. Τα κράτη μέλη θα κληθούν να καταρτίσουν εθνικά σχέδια έως το τέλος του έτους, στα οποία θα περιγράφουν πώς θα συμβάλουν στην κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, πυρηνικής ενέργειας και πετρελαίου.
Όλα τα μέτρα θα συνοδεύονται από συνεχείς προσπάθειες επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασής μας και διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης αερίου και της καλύτερης αξιοποίησης των υποδομών, ώστε να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι για την ασφάλεια εφοδιασμού και τη σταθερότητα της αγοράς.
Όσον αφορά το αέριο, οι επικείμενες προτάσεις θα βελτιώσουν τη διαφάνεια, την παρακολούθηση και την ιχνηλασιμότητα του ρωσικού αερίου σε όλες τις αγορές της ΕΕ. Κυρίως, θα αποτραπεί η σύναψη νέων συμβάσεων με ρωσικούς προμηθευτές αερίου (μέσω αγωγών ή ΥΦΑ), ενώ οι υπάρχουσες συμβάσεις άμεσης παράδοσης θα τερματιστούν έως το τέλος του 2025. Με το μέτρο αυτό, μέχρι το τέλος του έτους η ΕΕ θα έχει περικόψει κατά το ένα τρίτο τις εναπομένουσες προμήθειες ρωσικού αερίου. Η Επιτροπή θα προτείνει επίσης να σταματήσουν όλες οι εναπομένουσες εισαγωγές ρωσικού αερίου έως το τέλος του 2027.
Στο πλαίσιο του χάρτη πορείας, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης νέες δράσεις για την αντιμετώπιση του ρωσικού σκιώδους στόλου που μεταφέρει πετρέλαιο. Όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, οι προτάσεις που θα υποβληθούν τον επόμενο μήνα θα περιλαμβάνουν μέτρα σχετικά με τις εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου από τη Ρωσία, καθώς και περιορισμούς στις νέες συμβάσεις προμήθειας που συνυπογράφει ο Οργανισμός Εφοδιασμού της Ευρατόμ (ESA) για ουράνιο, εμπλουτισμένο ουράνιο και άλλα πυρηνικά υλικά ρωσικής προέλευσης. Προβλέπεται επίσης μια πρωτοβουλία για ευρωπαϊκό κέντρο ραδιοϊσοτόπων με στόχο τη διασφάλιση του εφοδιασμού της ΕΕ με ιατρικά ραδιοϊσότοπα μέσω αυξημένης ιδίας παραγωγής.
Ιστορικό
Ο χάρτης πορείας βασίζεται στην άμεση αντίδραση της ΕΕ για την αντιμετώπιση των συνεπειών της παράνομης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το σχέδιο REPowerEU, το οποίο παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2022. Το σχέδιο σηματοδότησε την αποφασιστικότητα της ΕΕ να απεξαρτηθεί από τη ρωσική ενέργεια, επιταχύνοντας παράλληλα την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βελτιώνοντας την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής έχουν μειώσει τον όγκο του εισαγόμενου ρωσικού αερίου από 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2021 σε 52 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2024, με μείωση του μεριδίου των εισαγωγών ρωσικού αερίου από 45% σε 19%. Όλες οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν απαγορευτεί με κυρώσεις· οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν μειωθεί από 27% στις αρχές του 2022 σε 3% σήμερα. Στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, τα κράτη μέλη που εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αντιδραστήρες VVER ρωσικού σχεδιασμού έχουν σημειώσει πρόοδο στην αντικατάσταση του ρωσικού πυρηνικού καυσίμου με καύσιμο από άλλους παραγωγούς.
Με τη σταδιακή κατάργηση της ρωσικής ενέργειας, ο χάρτης πορείας REPowerEU θα μειώσει τους κινδύνους για την ασφάλεια που αντιμετωπίζει η Ένωση. Θα συμβάλει επίσης στο οικονομικό σχέδιο που καθορίζεται από την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας, τη συμφωνία για καθαρή βιομηχανία και το σχέδιο δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, τα οποία υπογράμμισαν πώς ένα καθαρότερο και ανεξάρτητο ενεργειακό σύστημα συντελεί στην τόνωση της οικονομίας, ενώ παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στις φιλοδοξίες της Ευρώπης για απανθρακοποίηση.
Για περισσότερες πληροφορίες
Χάρτης πορείας για τον τερματισμό των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας