ΑποΑπολογισμός του τρόπου λειτουργίας των βασικών νομοθετικών πράξεων για το κλίμα
Η Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα εκθέσεις σχετικά με τη λειτουργία διαφόρων νομοθετικών πράξεων για το κλίμα: ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα· την οδηγία για το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ)· τον κανονισμό για τον επιμερισμό των προσπαθειών · και ο κανονισμός για τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία (LULUCF). Οι εν λόγω εκθέσεις απαιτούνται βάσει της νομοθεσίας, ώστε να παρέχεται επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται τα διάφορα στοιχεία της πολιτικής για το κλίμα.
Ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα
Με την ενσωμάτωση του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 στη νομοθεσία και την εξασφάλιση συνεχούς προόδου όσον αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η ΕΕ έχει καθορίσει τη μακροπρόθεσμη κατεύθυνση των μετακινήσεων και παρέχει βεβαιότητα για μελλοντικές επενδυτικές αποφάσεις. Η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τις δράσεις που έχουν αναληφθεί μετά την έναρξη ισχύος του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα για την επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα, την ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη μείωση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή.
Η οδηγία της ΕΕ για το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, ο κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών και ο κανονισμός για τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία αναθεωρήθηκαν στο πλαίσιο της νομοθετικής δέσμης «Προσαρμογή στον στόχο του 55 %», ευθυγραμμίζοντάς τους με τον επικαιροποιημένο κλιματικό στόχο για το 2030 για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, όπως ορίζεται στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα. Άλλες πρόσθετες πρωτοβουλίες στον τομέα της ενέργειας ή των μεταφορών εγκρίθηκαν για την επιτάχυνση της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα και την υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η ανακοίνωση σχετικά με τον συνιστώμενο στόχο για το 2040 για το κλίμα, δρομολόγησε τη διαδικασία καθορισμού του στόχου μείωσης των εκπομπών για το 2040 για την ΕΕ, ανοίγοντας ευρύ πολιτικό διάλογο και διάλογο με τους ευρωπαίους πολίτες, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τις κυβερνήσεις σχετικά με τη μελλοντική πορεία. Αυτό θα ενημερώσει την επόμενη Επιτροπή κατά την υποβολή της νομοθετικής πρότασης για τη συμπερίληψη του στόχου του 2040 στον ευρωπαϊκό νόμο για το κλίμα.
Παράλληλα, δρομολογείται δράση για την ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και τη μείωση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή. Η ανακοίνωση σχετικά με τη διαχείριση των κλιματικών κινδύνων στην Ευρώπη τονίζει βασικές δράσεις για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της για την καλύτερη πρόβλεψη, κατανόηση και διαχείριση των αυξανόμενων κλιματικών κινδύνων, ιδίως για να αποσαφηνιστεί η ανάληψη ευθύνης κινδύνου, και με τον τρόπο αυτό να προστατευθούν οι άνθρωποι και η ευημερία.
Σύστημα εμπορίας εκπομπών
Στο πλαίσιο της δέσμης νομοθετικών μέτρων «Fit for 55», το πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ διευρύνθηκε και το ποσοστό των ετήσιων μειώσεων των εκπομπών αυξήθηκε.
- Το ΣΕΔΕ της ΕΕ επεκτάθηκε ώστε να καλύπτει τις θαλάσσιες μεταφορές και τις πρόσθετες εκπομπές από τις αεροπορικές μεταφορές.
- Συνολικά, το ανώτατο όριο εκπομπών έχει καταστεί αυστηρότερο ώστε να μειωθούν οι εκπομπές κατά 62 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005 και οι λειτουργικές παράμετροι του αποθεματικού για τη σταθερότητα της αγοράς (ΑΣΑ) έχουν βαθμονομηθεί ώστε να διατηρηθεί μια ισορροπημένη αγορά ανθρακούχων εκπομπών στην ΕΕ.
- Για να διευκολυνθεί η τομεακή απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, επικαιροποιήθηκαν οι κανόνες περί δωρεάν κατανομής.
- Θεσπίστηκε ένα νέο σύστημα εμπορίας εκπομπών για τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στα κτίρια, στις οδικές μεταφορές και σε πρόσθετους τομείς (κυρίως μικρές βιομηχανίες) και θα αρχίσει να λειτουργεί το 2027 για την τόνωση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών σε αυτούς τους τομείς (ETS 2). Έχει δημιουργηθεί ένα Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, το οποίο θα χρησιμοποιεί τα έσοδα από την εμπορία εκπομπών για να βοηθήσει τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις να πραγματοποιήσουν τη μετάβαση. Θα τεθεί σε ισχύ ένα χρόνο πριν από την έναρξη λειτουργίας του συστήματος ETS2.
- Για να βοηθηθούν άλλοι τομείς στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, έχουν αξιοποιηθεί περισσότεροι πόροι από το πλαίσιο του ΣΕΔΕ για την πράσινη μετάβαση.
- Για να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα από την τιμολόγηση της ρύπανσης οδηγούν σε επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση, τα κράτη μέλη πρέπει να χρησιμοποιούν το 100 % των εσόδων από τις πωλήσεις δικαιωμάτων της ΕΕ για κλιματικούς και ενεργειακούς σκοπούς.
Η αυξημένη φιλοδοξία που έχει τεθεί στο ΣΕΔΕ της ΕΕ θα επιτευχθεί μόνο εάν το νομικό πλαίσιο εφαρμοστεί σωστά. Το 2026 θα υποβληθεί επανεξέταση του ΣΕΔΕ, εστιάζοντας κυρίως στο κατά πόσον θα συμπεριληφθεί η διαχείριση αποβλήτων στο ΣΕΔΕ της ΕΕ από το 2028 και κατά πόσον θα είναι δυνατή η ενσωμάτωση των απορροφήσεων και της μη μόνιμης χρήσης δεσμευμένου άνθρακα στο ΣΕΔΕ της ΕΕ.
Κανονισμός για τον επιμερισμό της προσπάθειας
Τα κράτη μέλη σημειώνουν πρόοδο προς την επίτευξη των αυξημένων εθνικών στόχων τους στο πλαίσιο του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών. Τα μέτρα που θεσπίζονται σε επίπεδο ΕΕ θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να μειώσουν τις εκπομπές τους στους τομείς που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό (π.χ. εγχώριες μεταφορές (εξαιρουμένων των αεροπορικών), κτίρια, γεωργία, μικρή βιομηχανία και απόβλητα). Τα εν λόγω μέτρα της ΕΕ συμπληρώνονται από τις πολιτικές των κρατών μελών σε εθνικό επίπεδο, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαίτερων συνθηκών τους. Με βάση τα επικαιροποιημένα εθνικά σχέδια των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ), απαιτούνται πρόσθετες προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για μείωση των εκπομπών στο πλαίσιο του κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών κατά 40 % το 2030 σε σύγκριση με το 2005. Η Επιτροπή διατύπωσε συστάσεις προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη βελτίωση των σχεδίων επικαιροποιημένων ΕΣΕΚ τους τον Δεκέμβριο του 2023 και πρότεινε τα περισσότερα κράτη μέλη να θεσπίσουν πρόσθετες πολιτικές και μέτρα για την κάλυψη του κενού όσον αφορά την επίτευξη των στόχων επιμερισμού των προσπαθειών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα τελικά τους σχέδια έως το τέλος Ιουνίου 2024.
Χρήση γης, αλλαγή χρήσης γης και δασοκομία
Ο κανονισμός για τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία καλύπτει τις εκπομπές και τις απορροφήσεις από εδάφη, φυτά και άλλη βιομάζα. Ο τομέας της γης διαδραματίζει καίριο ρόλο στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα, καθώς και στην οικοδόμηση μιας βιώσιμης βιοοικονομίας. Έχει τη δυνατότητα να παρέχει μακροπρόθεσμα οφέλη για το κλίμα, αλλά προσφέρει και άλλες ζωτικής σημασίας υπηρεσίες στην κοινωνία, όπως υλικά βιολογικής προέλευσης, τρόφιμα και οικοσυστημικές υπηρεσίες.
Ο αναθεωρημένος κανονισμός επέφερε ενισχυμένο στόχο για αύξηση των καθαρών απορροφήσεων από την ξηρά στην ΕΕ κατά επιπλέον 42 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO» (Mt ισοδυνάμου CO) έως το 2030, σε σύγκριση με τον ετήσιο μέσο όρο της περιόδου 2016-2018. Αυτό θα οδηγήσει σε συνολική καθαρή καταβόθρα σε επίπεδο ΕΕ της τάξης των -310 εκατ. τόνων ισοδυνάμου CO. Ο στόχος κατανέμεται κατά τρόπο που απαιτεί από κάθε κράτος μέλος να εντείνει τη φιλοδοξία του για το κλίμα στις πολιτικές του για τη χρήση γης.
Βάσει του νέου κανονισμού, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να επιτύχουν σταδιακά καλύτερη ακρίβεια της υποβολής εκθέσεων, σύμφωνα με τις πιο προηγμένες μεθόδους στις κατευθυντήριες γραμμές της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) και τη χρήση νέων τεχνολογιών παρακολούθησης.
Η καταβόθρα άνθρακα της ΕΕ έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία, και με βάση τα σχέδια ΕΣΕΚ, η ΕΕ δεν βρίσκεται επί του παρόντος σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου καθαρής απορρόφησης έως το 2030, υπολείποντας κατά περίπου 50 εκατομμύρια τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα. Είναι σημαντικό να αντιστραφεί αυτή η αρνητική τάση και να αυξηθεί η ανθεκτικότητα του χερσαίου τομέα της ΕΕ με τη θέσπιση κατάλληλων πολιτικών για να καταστούν οι φυσικές καταβόθρες άνθρακα σταθερές, ανθεκτικές και μακροχρόνιες, υποστηρίζοντας τον στόχο της κλιματικά ουδέτερης βιώσιμης βιοοικονομίας.
Η Επιτροπή θα ξεκινήσει διαδικασία αξιολόγησης το 2024 για την αξιολόγηση του κανονισμού με βάση τις αρχές της «βελτίωσης της νομοθεσίας», όπως η αποτελεσματικότητα, η αποδοτικότητα και η συνοχή με άλλες πολιτικές για τον τομέα της γης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος δημοσίευσαν επίσης εγχειρίδιο LULUCF για τη στήριξη των κρατών μελών στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών τους στον τομέα της γης.
Διαβάστε περισσότερα:
Δελτίο Τύπου: Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την ολοκλήρωση της βασικής νομοθεσίας «Fit for 55», η οποία θέτει την ΕΕ σε τροχιά υπέρβασης των στόχων για το 2030 (συμπεριλαμβανομένων των ερωτήσεων και απαντήσεων σχετικά με το ΣΕΔΕ, τον ESR και τον τομέα LULUCF)
Δελτίο Τύπου: Η Επιτροπή καλεί να βελτιωθούν τα επικαιροποιημένα ΕΣΕΚ (18/12/2023)