Έκθεση της ΕΕ καλεί τα κράτη μέλη να επιταχύνουν την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση στην οποία αξιολογείται η πρόοδος που έχουν σημειώσει τα κράτη μέλη όσον αφορά την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Με τίτλο «Το μέλλον του παρελθόντος της Ευρώπης – Γιατί τα κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για την προώθηση της ψηφιοποίησης για την πολιτιστική κληρονομιά», η έκθεση καλύπτει τα δύο πρώτα έτη μετά την έκδοση της σύστασης της ΕΕ του 2021 σχετικά με έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την πολιτιστική κληρονομιά.
Η σύσταση ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους, να συγκεντρώσουν πόρους και να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα για την αύξηση της επιγραμμικής πρόσβασης στην ποικιλόμορφη πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης. Στοχεύει στην ψηφιοποίηση όλων των τύπων πολιτιστικής κληρονομιάς, επιτρέποντας τη διατήρηση και την προστασία της κληρονομιάς που βρίσκεται σε κίνδυνο, ενισχύοντας παράλληλα την επαναχρησιμοποίηση ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων στην εκπαίδευση, τον βιώσιμο τουρισμό και τους δημιουργικούς και πολιτιστικούς τομείς, μεταξύ άλλων.
Ως εκ τούτου, η σύσταση τονίζει ότι είναι σημαντικό να καταστεί προσβάσιμο το ψηφιοποιημένο περιεχόμενο πολιτιστικής κληρονομιάς από βιβλιοθήκες, αρχεία και μουσεία σε ολόκληρη την Ευρώπη μέσω του χώρου δεδομένων της ΕΕ για την πολιτιστική κληρονομιά και της Europeana.
Πρόοδος και προκλήσεις
Μεταξύ Νοεμβρίου 2021 και Νοεμβρίου 2023, τα κράτη μέλη σημείωσαν μετρήσιμη πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή της σύστασης. Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι φιλόδοξοι στόχοι ψηφιοποίησης για το 2025 και το 2030 παραμένουν σημαντικά ανέφικτοι.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ιδίως επεκτείνοντας την ψηφιοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της τρισδιάστατης ψηφιοποίησης, των πολιτιστικών αγαθών και υιοθετώντας προηγμένες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η εικονική πραγματικότητα.
Εθνικές στρατηγικές, ψηφιοποίηση και προσβασιμότητα δεδομένων
Τα περισσότερα κράτη μέλη διαθέτουν πλέον ειδικές στρατηγικές για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της πολιτιστικής κληρονομιάς, με πολλά να επικαιροποιούν ή να αναπτύσσουν νέα σχέδια,ευκαιρίεςχρηματοδότησης, υποδομές, κατάρτιση και συνεργασία για την υιοθέτηση πιο προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών.
Με την αύξηση τωνδιαθέσιμων ψηφιοποιημένων τεχνουργημάτων, πολλές χώρες εφαρμόζουν επίσης μακροπρόθεσμες στρατηγικές διατήρησης και ενθαρρύνουν τη χρήση ανοικτών προτύπων που βελτιώνουν την πρόσβαση και την επαναχρησιμοποίηση του ψηφιακού περιεχομένου.
Συμπράξεις, συνεργασία και χάσμα δεξιοτήτων
Πρωτοβουλίες για τη σφυρηλάτηση εταιρικών σχέσεων και τηδιασυνοριακή συνεργασία μεταξύ ιδρυμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς και άλλων τομέων βρίσκονται στο επίκεντρο δραστηριοτήτων όπως η ψηφιοποίηση, η διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και η ηλεκτρονική δημοσίευση. Ωστόσο,το r eportαναγνωρίζει ότι οι ψηφιακές δεξιότητες εξακολουθούν να αποτελούν πηγή ανησυχίας. Αρκετά κράτη μέλη έχουν θέσει εθνικούς στόχους για την ανάπτυξη των ψηφιακών ικανοτήτων των επαγγελματιών του τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, με στόχο να διασφαλιστεί ότι το προσωπικό μπορεί να διαχειρίζεται και να εφαρμόζει με αυτοπεποίθηση ψηφιακά εργαλεία και τεχνολογίες στο έργο του.
Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, νομικά εμπόδια και χρηματοδοτικά μέσα
Οι αβεβαιότητες σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και την επαναχρησιμοποίηση, την αδειοδότηση και την ιδιοκτησία θέτουν προκλήσεις για πολλά ιδρύματα. Η πρόσφατη νομοθεσία της ΕΕ, η οδηγία για την ψηφιακή ενιαία αγορά, αναμένεται να αποσαφηνίσει ορισμένα από τα ζητήματα αυτά, ιδίως όσον αφορά την ψηφιοποίηση έργων που δεν βρίσκονται πλέον σε εμπορική κυκλοφορία.
Η έκθεση καταλήγει σημειώνοντας ότι τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν διάφορα εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέσα για τη στήριξη της ψηφιοποίησης και της διατήρησης. Προγράμματα της ΕΕ, όπως ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, το Ταμείο Συνοχής, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη», εξακολουθούν να διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην επιτάχυνση της προόδου σε ολόκληρο τον τομέα. Όλο και περισσότερο, η δημόσια χρηματοδότηση συνδέεται με την ευρεία πρόσβαση στην ψηφιακή κληρονομιά μέσω ευρωπαϊκών πλατφορμών.